Μάρθας Σ. ΚαπλάνογλουΤ. Γεωπόνου

 

 

Κραμβολάχανα -Μάπες – Κράμβη η λαχανώδης – Brassica oleracea var. Capitata

ΦΥΤΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΥΣ & ΤΙΣ ΠΑΛΙΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

Η χρήση τους για την παρασκευή της ”Αρμιάς” και των ”Γιαπρακιών”

Μάρθας Σ. Καπλάνογλου Τ. Γεωπόνου

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΓΙΑΠΡΑΚΙΑ

Στην Κοζάνη, ένα από τα παραδοσιακά εδέσματα, τις ημέρες των Χριστουγέννων, είναι τα γιαπράκια. Τα γιαπράκια είναι ένα είδος λαχανοντολμάδων ή λαχανοσαρμάδων, αλλά διαφέρουν από τα τελευταία, καθώς τα φύλλα λάχανου, , που χρησιμοποιούνται, έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία, μέσω εμποτισμού, με διάλυμα αλατιού, για 40 ημέρες.

Η παρασκευή αυτού του φαγητού έχει συνδεθεί με την γέννηση του Χριστού και δη με τη διαδικασία του φασκιώματος του μικρού παιδιού, που γεννήθηκε στην φάτνη.

Τα βασικά συστατικά του γιαπρακιού είναι ο χοιρινός κιμάς και τα φύλλα του λάχανου.

Οι κινήσεις, που γίνονται, γεμίζοντας τα φύλλα της “αρμιάς”, με κιμά, προσομοιάζουν τις κινήσεις της κάθε μητέρας στο φάσκιωμα του μωρού της, όπως γινόταν παλαιότερα.

Οι νοικοκυρές ξεκινούν την προετοιμασία 2 μέρες, πριν τα Χριστούγεννα, φτάνοντας μέχρι και τα 300-400 κομμάτια, από τα οποία, τις πιο πολλές φορές, δεν περισσεύει ούτε ένα!

Η αρμιά, με την οποία παρασκευάζονται, τα βοηθά να διατηρούνται, μέχρι και τα Φώτα, ώστε να είναι ιδανικό κέρασμα για τις γιορτές, χωρίς να υπάρχει κανένα πρόβλημα αλλοίωσής τους.

ΠΟΙΑ ΥΛΙΚΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΥΝΤΑΙ

Τα υλικά για τα γιαπράκια είναι : Μοσχαρίσιος και χοιρινός κιμάς, σε ίσα μέρη ή μόνον χοιρινός, ρύζι, κρεμμύδι μεγάλο τριμμένο στον τρίφτη , αλάτι ,πιπέρι ,κόκκινο πιπέρι ,μπούκοβο , πελτέ ντομάτας ,κρασί μαύρο ή κόκκινο , λεμόνι ,φυτίνη και βεβαίως, το λάχανο τουρσί ή όπως το λέγεται, στην Κοζάνη, την “αρμιά”.

Μετά την παρασκευή τους, τα έβραζαν σε αρμόζουμο και όχι σε σκέτο νέρο, με προσθήκη αλατιού, γιατί υπήρχε περίπτωση να ξεφύγει το αλάτι και να βγούν πολύ αλμυρά τα γιαπράκια.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΜΙΑ

Η αρμιά είναι ένα ξεχωριστό τουρσί με φύλλα λάχανου που έχει μια ελαφριά υπόξινη γεύση και έντονο άρωμα Το λεξικό Χριστοδούλου γράφει : ” Αρμιά (η) : λάχανο τουρσί, ειδικά παρασκευασμένο, για τα Χριστουγεννιάτικα γιαπράκια , που παρασκευάζεται με κραμβολάχανα, όχι άλλη ποικιλία, σε αλατόνερο, που προστίθενται ρεβίθια, χυμός λεμονιού και ανακατεύεται, καθημερινά επί σαράντα ήμερες από την γιορτή του Αγίου Φιλίππου στις 17/11, μέχρι παραμονές των Χριστουγέννων”.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΡΜΙΑΣ

Ο παραδοσιακός, λοιπόν, τρόπος για να γίνει το λάχανο αρμιά, χρειάζεται 40 ημέρες και γίνεται ως εξής:

1. Αρχικά, κόβεται, με ένα μαχαίρι το σκληρό κομμάτι του λαχανου, από το κοτσάνι του και πετιέται.

2. Χαράζεται η βάση του λάχανου, φτάνοντας μέχρι τη μέση, περίπου, του λάχανου, κάνοντας ένα σταυρό.

3. Μέσα στην τρύπα, που δημιουργείται, τοποθετούνται 4-5 κουταλιές σούπας, χονδρό αλάτι και στη συνέχεια βάζουν το λάχανο, μέσα σε μια πολύ μεγάλη κατσαρόλα, που να χωράει ολόκληρο.

4. Προστίθεται ο χυμός 2 λεμονιών.

5. Στο τέλος συμπληρώνουμε με νερό, μέχρι να σκεπάσθει το λάχανο. Το λάχανο μένει, μέσα στην κατσαρόλα, για 40 ημέρες, ενώ κάθε 3-4 μέρες, γίνεται συμπλήρωση με νερό, ώστε να είναι πάντα σκεπασμένο, ενώ πρέπει να κουνάμε την κατσαρόλα, έτσι ώστε να ανακατεύεται το ζουμί του.

– Η λέξη Αρμιά προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη άλμη. Άρμη ή άλμη το αλατόνερο,η σαλαμούρα περιέχουν πολύ άλας (Ναcl).

Η άλμη βοηθάει στο να συντηρούνται τα τρόφιμα, γιατί, όταν το αλάτι διαλύεται στο νερό, κατεβάζει το σημείο πήξης του διαλύματος, αρκετούς βαθμούς κάτω από το μηδέν και ο δεύτερος λόγος είναι, γιατί τα κύτταρα των τροφίμων (εν προκειμένου του λάχανου ) ενυδατώνονται,επιπλέον, πριν το μαγείρεμα λόγω της διαδικασίας της ώσμωσης.

– Η συντήρηση με αλάτι (αλιπάστωση και αλίπαστα ) βασίζεται στις μικροβιοστατικές ιδιότητες του. Το αλάτι δημιουργεί δυσμενείς συνθήκες ανάπτυξης των μικροοργανισμών, ενώ, συγχρόνως, βοηθά στην ωρίμανση των προϊόντων, που πρόκειται να συντηρηθούν.

Βέβαια, προκύπτει ένα θέμα, με την απώλεια της θρεπτικής αξίας των συντηρουμένων τροφίμων, γιατί καταστρέφονται ορισμένες βιταμίνες και γίνονται τα τρόφιμα δύσπετα, όμως τα πρόσθετα συμπληρώματα συμβάλλουν, ώστε να γίνουν νόστιμα τα γιαπράκια, καλύπτοντας και με το παραπάνω, αυτές τις απώλειες

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΩΣΜΩΣΗ

Η ώσμωση είναι μια φυσική διαδικασία, κατά την οποία ο διαλύτης (αλατόνερο ) κινείται, αυθόρμητα, μέσω μεμβράνης (στην προκειμένη περίπτωση τα φύλλα του λάχανου ) που είναι διαπερατή, για τα μόριά του, όχι όμως και για τα μόρια της διαλυμένης ουσίας (αλάτι ) και διαχωρίζει δύο διαλύματα διαφορετικών συγκεντρώσεων (πρώτος διαλυτής αλατόνερο και δεύτερος το περιεχόμενο των φύλλων) πριν από την εμβάπτιση στο διάλυμα. Πώς το παρασκευασμένο φαγητό μπορούσε να διατηρηθεί για 15 ημέρες

Κατά το παρελθόν, η συντήρηση των τροφίμων και ιδιαίτερα, των μαγειρεμένων φαγητών, ήταν δύσκολη, καθώς δεν υπήρχαν τα ψυγεία.

Το αλάτι και η ζάχαρη ήταν οι πιο συνηθισμένες και σχετικά, αβλαβείς ουσίες, πυο διαλύονταν, εύκολα, στο νερό και είχαν χρησιμοποιηθεί για τη διατήρηση διαφόρων ειδών τροφίμων, για κάποιο χρονικό διάστημα.

ΠΟΙΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΛΑΧΑΝΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ

Οι ποικιλίες που χρησιμοποιούσαν ήταν ντόπιες ποικιλίες,που έδιναν λάχανα μεγάλου μεγέθους, με φαρδιά φύλλα. Σπόρο για αυτές τις ποικιλίες είχαν οι ντόπιοι λαχανοπαραγωγοί, που καλλιεργούσαν τα λάχανα στην περιοχή του Σιδηροδρομικού σταθμού, προτού αυτός δημιουργηθεί, αλλά και όλοι οι καλλιεργητές στις Βάντσες ( Άνω και Κάτω Κώμη).

– – Χαρακτηριστικά των ποικιλιών

Τα λάχανο, για την παρασκευή της αρμιάς, ήταν μεγάλου μεγέθους, μπορούσε να φθάσει τα 5 κιλά, είχε φύλλα παχιά και μεγάλα, ήταν πρώιμο (για συγκομιδή, με ολοκλήρωση του βάρους του, ήταν έτοιμο μέχρι τις 10Νοεμβρίου ), με αντοχές σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (που παλιότερα εμφανιζόταν από τον μήνα Σεπτέμβριο ).

Οι καλλιεργητές, στην περιοχή κρατούσαν το σπόρο και καλλιεργούσαν αυτήν την ποικιλία και για άλλες χρήσεις. – Ποικιλίες που κυκλοφορούν σήμερα και είναι κατάλληλες για ”ΑΡΜΙΑ ”

-*** Παλιές ποικιλίες

– Μακεδονίας

Εγχώρια αφράτη ποικιλία , μεσοπρώιμη 90 ημερών. Η κεφαλή, που παράγεται είναι μαλακή, λευκοπράσινου χρώματος, βάρους τουλάχιστον 5 κιλών και γεύση εξαιρετική.

– Μαγνησίας

Εγχώρια αφράτη ποικιλία λάχανου, 85-90 ημερών, κεφαλή λευκού-ανοιχτού πράσινου χρώματος, βάρους περίπου 5 κιλών, σπορά Μάιο-Αύγουστο

– Ερμής

Μεσοπρώιμη ποικιλία 90 ημερών, που προσομοιάζει στον τύπο του εγχώριου αφράτου λάχανου της Μακεδονίας. Η κεφαλή του είναι στρογγυλή, λευκοπράσινου χρώματος, με φύλλα μαλακά και χυμώδη, βάρους 3-5 κιλών. –

-***Υβρίδια λάχανου

— Fresco F1

Ένα πρώιμο υβρίδιο του λάχανου, με έντονη ανάπτυξη ,μπορεί να διατηρηθεί στο χωράφι για αρκετό καιρό. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε ημιορεινές περιοχές ,το βάρος της κεφαλής κυμαίνεται από 3-6 χιλγρ. Σε ένα στρέμμα μπαίνουν 3000-3500 φυτά

– Grandslam F 1

Υψηλής απόδοσης υβρίδιο, κατάλληλο για μεσοπρώιμη και όψιμη παραγωγή, με προσανατολισμό προς την αγορά ως νωπό και για χρήση ως ξινό(κατάλληλο για αρμιά ). Περίοδος βλάστησης 75-90 ημέρες μετά την μεταφύτευση. Καλή δυνατότητα μεταφοράς, αν και έχει εξαιρετικά λεπτά εσωτερικά φύλλα. Τα φυτά είναι μεγάλα, με όρθια ανάπτυξη. Τα εξωτερικά φύλλα καλύπτουν πολύ καλά τα κεφάλια του λάχανου. Οι κεφαλές είναι ομοιόμορφες, μεγάλες και πολύ συνεκτικές, ενώ μπορεί να φθάσουν στα 4,50 χλγρ..

– Banner F1

Άριστο υβρίδιο ,85 ημερών από την μεταφύτευση μπορεί να φθάσει στα 4 χλγρ., έχει εξαιρετικές αντοχές και σπέρνεται το Αύγουστο.

 

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΓΙΑΠΡΑΚΙΟΥ

Τα γιαπράκια, λόγω της σύνθεσης των υλικών, που συμβάλουν στην δημιουργία τους είναι ένα πλήρες γεύμα, αφού έχουν υδατάνθρακες ,πρωτεΐνες και λίπος, που καλύπτουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να περιέχει ένα γεύμα.

ΑΛΑΤΙ

Με την διεργασία, που προαναφέρθηκε,( της παρασκευής τουρσιού με την χρήση του αλατιού ) βυθίζοντας δηλαδή τα λάχανα σε άλμη, αναπτύσσονται κάποιο «καλοί» μικροοργανισμοί, οι οποίοι τρέφονται από τα σάκχαρα, που υπάρχουν στην επιφάνεια των λαχανικών και δεν ευνοείται η ανάπτυξη των «κακών» μικροοργανισμών.

Η ύπαρξη του αλατιού με την διαδικασία της ώσμωσης, στα κύτταρα των φύλλων της αρμιάς, επιτρέπουν την συντήρηση του μαγειρεμένου γιαπρακιού, σε δροσερό μέρος για πάνω από 15 ήμερες

ΛΑΧΑΝΟ

Το λάχανο είναι πλούσια πηγή φλαβονοειδών, και έχει αντιοξειδωτική δράση.

Είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη Κ (σε διπλάσιο ποσοστό από τα υπόλοιπα λαχανικά), σε βιταμίνη Α με την μορφή καροτενοειδών, βιταμίνη C, φυτικές ίνες, χαλκό και μαγγάνιο.

Με το μαγείρεμα καταστρέφεται σημαντικό μέρος από τις βιταμίνες Α και C, ενώ από την βιταμίνη Κ μόνο ένα μικρό μέρος.

Το λάχανο είναι ένα πράσινο φυλλώδες λαχανικό, με ιδιαίτερα χαμηλές θερμίδες και αυξημένη θρεπτική αξία.

Συγκεκριμένα : Σύμφωνα με το USDA,

100 γραμμάρια ωμού λάχανου περιέχουν:

23 θερμίδες

48mg Ασβέστιο

0,061 mg θειαμίνη (Β1)

92,57g νερό

196mg Κάλιο

0,040 mg Ριβοφλαβίνη (Β2)

1,27g πρωτεΐνες

33mg Φώσφορο

0,234 mg Νιασίνη (Β3)

0,06g λιπαρά

12 mg Μαγνησιο

0,212 mg Παντοθενικό οξύ (Β5)

5,5g υδατάνθρακες

18 mg Νατριο

0,124 mg Βιταμίνη Β 6

1,9g φυτικές ίνες

0,47 mg Σιδηρος

36,6 mg Βιταμίνη C

2,79g σάκχαρα

0,16 mg Μαγγανιον

76 mg Βιταμίνη Κ

0,18 mg Ψευδαργυρος

43 μg Φολάτη (Β9 )

ΚΡΕΑΣ:

Το κόκκινο κρέας είναι πλούσιο σε σίδηρο. Μια μερίδα γιαπράκια δίνει το 35% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης, για τα παιδιά και τις γυναίκες και το 50% για τους ενήλικους άντρες, αλλά και πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας.

Επίσης, είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και πολύ καλή πηγή φυλλικού οξέος.

ΡΥΖΙ

Είναι πολύ καλή πηγή υδατανθράκων και δεν ανεβάζει απότομα τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα («καλά» λιπαρά). Καλή πηγή βιταμίνης Ε.

ΡΕΒΥΘΙΑ

Είναι από τις καλύτερες φυτικές πηγές πρωτεΐνης, μεγάλης βιολογικής αξίας, πλούσια σε υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, βιταμίνες και βασικά μέταλλα Είναι πλούσια σε πρωτεΐνη, σίδηρο, φώσφορο, μαγνήσιο, και ψευδάργυρο.

Επίσης, περιέχουν ασβέστιο, κάλιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καθώς και βιταμίνη Κ.

Το πρόσθετο όφελος είναι ότι έχουν χαμηλά επίπεδα γλυκαιμικού δείκτη, πράγμα που σημαίνει πως μολονότι είναι πλούσια σε υδατάνθρακες, δεν έχουν την τάση να ανεβάζουν το σάκχαρο του αίματος.

ΛΕΜΟΝΙ

Αξιοσημείωτη είναι και η υψηλή του περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, καθώς, ανά 100 γραμμάρια, προσφέρει 56mg βιταμίνης C, καλύπτοντας περίπου το 70% των ημερήσιων αναγκών των γυναικών και σχεδόν το 60% των ανδρών.

Εκτός από τις βιταμίνες C και Α,που αποτελούν φυσικά αντιοξειδωτικά, το λεμόνι περιέχει φυτοχημικά, με αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, ΜΠΟΥΚΟΒΟ

Η λέξη μπούκοβο, στα σλάβικα, σημαίνει καυτερό, και αναφέρεται στην κόκκινη πιπεριά.

Το καλύτερο μπούκοβο γίνεται από την πιπεριά «μπούκοφκα», αλλά και η Μπουκοβίτικη ή μεσογειακή καυτερή πιπεριά δίνει καλής ποιότητας μπαχαρικό. Αποτελεί καλή πηγή φυτικών ινών ,φυλλικού οξέως ,βιταμίνης Α,C,B6 K και Μαγγανίου.

Επειδή το μπούκοβο προέρχεται από την πιπεριά, αποτελείται από λουτείνη ζεαξανθίνη, Β-καροτiνη και λυκοπένιο.

Η καυστικότητα των καρπών της πιπεριάς οφείίλεται στο κύριο συστατικό της, την καψαϊκίνη

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΕ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΛΑΧΑΝΟΥ & ΑΛΛΩΝ ΤΟΥΡΣΙΩΝ

Τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων, που γίνονται τουρσί διατηρούνται;

Με την επεξεργασία, που υφίστανται τα λαχανικά και τα φρούτα χάνεται ένα μέρος των θρεπτικών συστατικών, όπως συμβαίνει και με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο επεξεργασίας τους.

Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως τα λαχανικά και τα φρούτα τουρσί περιέχουν μικρότερη ποσότητα θρεπτικών συστατικών ,που μπορούν να διαλυθούν στο νερό ή που είναι ευαίσθητα στο φως, όπως οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες C και Β12, αλλά και κάποια ανόργανα άλατα.

Ωστόσο, από την αντίθετη πλευρά, φαίνεται πως τα λαχανικά και τα φρούτα τουρσί διατηρούν την ίδια ποσότητα λιποδιαλύτων βιταμινών και φυτικών ινών.

Το ίδιο συμβαίνει και με την θερμιδική αξία, καθώς η ενέργεια των τροφίμων παραμένει σταθερή και μετά την επεξεργασία. Επίσης, κάποιες φορές, το τουρσί έχει βρεθεί να περιέχει μεγαλύτερο ποσοστό βιταμινών του συμπλέγματος Β, συγκριτικά με το αρχικό τροφίμο, ένα γεγονός, που, πιθανόν, εξηγείται από την σύνθεση βιταμινών, από τους μικροοργανισμούς, που αναπτύσσονται κατά την ζύμωση.

Οφέλη στην υγεία

Η κατανάλωση λαχανικών μαζί με κάποιο γεύμα, ειδικότερα αν πρόκεται για σπιτικό τουρσί, μπορεί να αυξήσει το προβιοτικό * περιέχομενο και την ποσότητα των φυτικών ινών του γεύματος. Αυτό συμβάλλει στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην ανακούφιση συμπτωμάτων από δυσανεξία στην λακτόζη, αλλά και σε καλύτερη διαχείριση του βάρους. Ακόμα, η αντιοξειδωτική ιδιότητα των λαχανικών και των φρούτων διατηρείται, κατά την επεξεργασία τους σε τουρσί, βοηθώντας, επομένως και σε αυτή την μορφή, στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών.

*Τι είναι τα προβιοτικά; Ως προβιοτικός ορίζεται ο μικροοργανισμός εκείνος, ο οποίος εισερχόμενος στον ανθρώπινο οργανισμό βελτιώνει τη εντερική μικροβιακή του χλωρίδα.

 

******************************************************************

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΧΑΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ *******************************************************************

Πληροφορίες σχετικά με την καλλιέργεια του λάχανου και τα οφέλη του, έχουν δημοσιευτεί σε παλαιότερη ανάρτηση, έχοντας τον τίτλο:

**”Λάχανο – Κραμπί – Κράμβη η λαχανώδης – Brassica oleracea var. Capitata ”** Ακολουθεί η αναδημοσίευσή του, χωρίς τις σχετικές , με την καλλιέργεια, πληροφορίες, αλλά και τις ιατροφαρμακευτικές ιδιότητες.

ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

– Ο βλαστός

Ο βλαστός του είναι κοντός και δεν ξεπερνά τα 35 εκατοστά, μέχρι να ανθοφορήσει.

–Τα φύλλα

Τα φύλλα του βρίσκονται το ένα πάνω στο άλλο, με στήριγμα ένα σαρκώδες στέλεχος που αποτελεί τον κύριο άξονα του λάχανου. Τα φύλλα γίνονται πολύ μεγάλα και σαρκώδη,με διάταξη διαδοχική, το ένα πάνω στο άλλο, ώστε να σχηματίζουν είδος μάπας κλειστής ή κλειστού χωνιού. Τα αναπτυσσόμενα φύλλα, δίδουν το σχήμα μεγάλου ή μικρού κεφαλιού. Η κεφαλή είναι συνεκτική, μεγάλου ή μικρού μεγέθους, αναλόγως της ποικιλίας, σφαιροειδής και σχηματίζεται από αλληλοεπικαλύψεις των φύλλων Ο χρωματισμός ποικίλλει από ανοικτό πράσινο μέχρι κοκκινωπό Τη δεύτερη άνοιξη βγαίνει στη μέση ένα σκληρό στέλεχος που φέρει μικρά άνθη. α άνθη είναι κίτρινα.

ΑΝΑΓΚΕΣ

— Έδαφος

Το έδαφος πρέπει να είναι μέσης σύστασης, γόνιμο, πλούσιο σε οργανική ουσία, να διαθέτει υγρασία και στραγγίζει καλά. Το pH του εδάφους θα πρέπει να είναι 6-6.5,

Για τα πρώιμα λάχανα προτιμώνται αμμώδη, ζεστά εδάφη. Για τα οψιμότερα προτιμώνται βαριά εδάφη που είναι στραγγερά και πλούσια σε οργανική ουσία

–Θερμοκρασία

Καλλιεργείται σε όλες τις εύκρατες περιοχές .

Το λάχανο θέλει δροσερό κλίμα και θεωρείται ανθεκτικό φυτό στις χαμηλές θερμοκρασίες

Το λάχανο αναπτύσσεται, κανονικά, σε θερμοκρασίες από 15-18°C.

Το φυτό αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ μία ποικιλία αντέχει και μέχρι τους –10 βαθμούς .Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να προξενήσουν ζημιές, μόνο όταν τα φυτά βρίσκονται σε μικρό στάδιο ανάπτυξης

—

Νερό Οι απαιτήσεις του λάχανου, σε νερό είναι μεγάλες. Πρέπει να ποτίζεται, τακτικά αλλά κανονικά, γιατί μεγάλες ποσότητες νερού, πιθανόν να προκαλέσουν μεγάλη επέκταση των ριζών και εξασθένηση του φυτού.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

– Ποικιλίες

Έχουν αναπτυχθεί πολλές ποικιλίες λάχανου,που χαρακτηρίζονται από την εποχή, τη πρωιμότητα (πρώιμες ή όψιμες), το σχήμα (κωνική, σφαιρική), το βάρος (από μισό έως 6 κιλά), το χρώμα (λευκό ή μώβ) και την υφή της κεφαλής (σκληρή ή μαλακή). Στην Ελλάδα καλλιεργούνται κυρίως άσπρες φθινοπωρινές ποικιλίες όπως Γιαννιώτικα, Αλσατίας, Πρώιμα Νάντης,& Κοπεγχάγης , άσπρα Σαβοΐας , Μαγνησίας και άλλες .

– Πολλαπλασιασμός

– Φύτευση

Ο πολλαπλασιασμός του λάχανου γίνεται, είτε με απευθείας σπορά, είτε με σποριόφυτα που γίνονται σε σπορείο και στη συνέχεια μεταφυτεύονται στον αγρό .

Η μεταφύτευση γίνεται,όταν το φυτό αποκτήσει 5-6 φύλλα .

Απαιτούμενη ποσότητα σπόρου, ανά στρέμμα 800-950 γραμμάρια Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών φύτευσης είναι 70cm και οι αποστάσεις μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή περίπου 50cm. Ο σπόρος τοποθετείται σε βάθος περίπου 1cm.

Εάν εφαρμοστεί απευθείας σπορά στο χωράφι, τότε σε κάθε θέση τοποθετούνται 2-3 σπόροι. Ιδανικές θερμοκρασίες για τη βλάστηση των σπόρων είναι μεταξύ 20-30 °C. Κατά γενικό κανόνα, όσο η μεταφύτευση γίνεται αργά και πλησιάζει στη ξηρά εποχή, τόσο είναι αναγκαία τα συχνά και πλούσια ποτίσματα, κάθε 2-4 ημέρες, καθώς και περισσότερα σκαλίσματα για τη συγκράτηση της απαιτουμένης υγρασίας

— Τα σκαλίσματα -παραχώματα

Τα σκαλίσματα αυτά,κατά προτίμηση, πρέπει να γίνονται νωρίς, για να διευκολύνεται η ανάπτυξη των φυτών και συνεπώς ή πρωιμότερη παραγωγή. Ενδεχόμενα να χρειασθούν 2-3 σκαλίσματα, κατά τα όποια γίνονται και ελαφρά παραχώματα.

— Άρδευση

Το λάχανο είναι πολύ απαιτητικό σε νερό. Τα απαραίτητα ποτίσματα, πρέπει να είναι συχνά και άφθονα, μέχρι να αρχίσουν οι φθινοπωρινές βροχές, Αρχικά, η άρδευση είναι απαραίτητη για να βοηθήσει στην εγκατάσταση των νεαρών φυτών μετά τη μεταφύτευση.

Στη συνέχεια,πρέπει να αντισταθμίζονται με τον απαραίτητο αριθμό αρδεύσεων, ανάλογα με τον τύπο του εδάφους και τις καιρικές συνθήκες.

Χρειάζεται και καλή στράγγιση του εδάφους, ώστε να εξασφαλίζεται καλός αερισμός των ριζών. Πρέπει να διατηρείται η κανονικότητα των ποτισμάτων.

Περίοδοι στέρησης του νερού στο έδαφος μπορεί να προξενήσουν σκάσιμο της κεφαλής.

Όσο αναπτύσσεται η καλλιέργεια,τόσο αυξάνονται οι απαιτήσεις σε νερό, λόγω των αυξανόμενων απωλειών από την διαπνοή των μεγάλων φύλλων.

Η στέρηση του νερού, κατά τη περίοδο σχηματισμού της κεφαλής, έχει αρνητική επίδραση στο μέγεθος της και στα ποιοτικά της χαρακτηριστικά της

— Λίπανση

Το λάχανο είναι απαιτητικό, κυρίως σε άζωτο και κάλιο. Χρειάζεται όμως προσοχή, γιατί η περίσσεια του αζώτου ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την κακή ποιότητα, τη μικρή διατηρησιμότητα και το σκάσιμο του λάχανου.

Επίσης, δεν πρέπει να υπάρχει έλλειψη μαγνησίου και έλλειψη βορίου. Το λάχανο είναι επίσης απαιτητικό σε θείο, γι αυτό το καλιούχο λίπασμα θα πρέπει να χορηγείται σε μορφή θειικού καλίου, αλλιώς να προστίθενται θειάφι στο χώμα, κατά τη βασική λίπανση.

Τα πρώιμα λάχανα, τα οποία έχουν γενικά μικρότερη ανάπτυξη από τα μεσοπρώιμα και τα όψιμα, χρειάζονται λιγότερη ποσότητα λιπασμάτων.

Συνιστάται προσθήκη κοπριάς ή κομπόστ μερικούς μήνες πριν τη μεταφύτευση.

Προσθήκη αζώτου σε ποσότητα 10-15 μονάδων λίπανσης για τα πρώιμα και 15-20 μονάδων λίπανσης για τα όψιμα.

Ένα μέρος της ποσότητας αυτής να χορηγείται στη βασική λίπανση και ένα μέρος με επιφανειακή λίπανση. Στα πρώιμα είναι αρκετή μία επιφανειακή λίπανση, ενώ τα όψιμα χρειάζονται δύο.

Οι ποσότητες των λιπασμάτων, που θα χρησιμοποιηθούν είναι συνάρτηση της ποιότητος του εδάφους

– Ζιζανιοκτονία

Αμέσως μετά την μεταφύτευση θα πρέπει ο αγρός να καθαρίζεται από τα ζιζάνια, γιατί δρουν ανταγωνιστικά με τα λάχανα, απορροφώντας νερό και θρεπτικά στοιχεία.

Η καταστροφή των ζιζανίων γίνεται με σκαλίσματα.

Τα σκαλίσματα για την αντιμετώπιση των ζιζανίων θα πρέπει να είναι ελαφρά και να γίνονται με προσοχή, για να μην τραυματίζονται οι ρίζες Συχνά, εφαρμόζεται η αχυροκάλυψη του εδάφους ή κάλυψη με μαύρο πλαστικό, για να εμποδίζεται η βλάστηση των σπόρων των ζιζανίων.

— Συγκομιδή

Οι κεφαλές συγκομίζονται με το χέρι, όταν είναι σε εμπορεύσιμο μέγεθος. Η καθυστέρηση στη συγκομιδή μπορεί να προκαλέσει κίνδυνο προσβολών, όπως σήψη της κεφαλής και σκασίματος της κεφαλής. Η συγκομιδή της μεν καλοκαιρινής καλλιέργειας αρχίζει το φθινόπωρο και εξακολουθεί καθ’ όλο το χειμώνα, της δε εαρινής από τον Ιούλιο και παρατείνεται μέχρι τέλους φθινοπώρου. Η απόδοση μιας καλλιέργειας λάχανου κυμαίνεται 3-5 τόνους/στρέμμα.

— Συντήρηση

Το λάχανο μπορεί να αποθηκευτεί το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στους -1 έως 2 ° C (30 έως 36 ° F) με υγρασία 90-100%, αυτές οι συνθήκες θα οδηγήσουν σε έως και έξι μήνες μακροζωίας.

Όταν αποθηκεύεται σε λιγότερο ιδανικές συνθήκες, το λάχανο μπορεί να διαρκέσει έως και τέσσερις μήνες.

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Το λάχανο είναι ένα φυτό που καταναλώνεται συνήθως ως λαχανικό.

* Οι Αρχαίοι Έλληνες το συνιστούσαν ως καθαρτικό και χρησιμοποίησαν το χυμό λάχανου, ως αντίδοτο για δηλητηρίαση από μανιτάρια , για μαλακά μάτια και τις φλούδες για μώλωπες.

* Ο αρχαίος Ρωμαίος, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος , Περιγράφει τόσο τις μαγειρικές όσο και τις φαρμακευτικές ιδιότητες του λαχανικού.

* Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έτρωγαν μαγειρεμένο λάχανο, στην αρχή των γευμάτων για να μειώσουν τις μεθυστικές επιδράσεις του κρασιού. * Στη Βρετανία χρησιμοποιήθηκαν ως επιθέματα για έλκη και αποστήματα μαστού .

* Ευρωπαϊκή λαϊκή ιατρική Άλλες ιατρικές χρήσεις που καταγράφονται στην ευρωπαϊκή λαϊκή ιατρική ,περιλαμβάνουν θεραπείες για ρευματισμούς , πονόλαιμο , βραχνάδα , κολικούς και μελαγχολία .Τόσο το λιωμένο λάχανο όσο και ο χυμός λάχανου έχουν χρησιμοποιηθεί σε έγκαυμα, αλλά και για την αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων , της πνευμονίας , της σκωληκοειδίτιδας και των ελκών.

* Σήμερα, χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση αρκετών προβλημάτων υγείας ή την πρόληψη τους όπως:

-–Το λάχανο χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία του άσθματος

— Χρησιμοποιείται επίσης για την πρόληψη ασθενειών των οστών ( οστεοπόρωση ),

— Κάνει καλό στην υγεία του εγκεφάλου. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη Κ και ανθοκυανίνες, που βοηθούν τη νοητική λειτουργία και τη συγκέντρωση.

— Αποτρέπει το Αλτσχάιμερ. Αποτρέπει την βλάβη των νεύρων, βελτιώνοντας την άμυνά μας, κατά της νόσου του Αλτσχάιμερ και της άνοιας.

— Βοηθά στην ανακούφιση από τον πονοκέφαλο και καταπολεμά τις χρόνιες κεφαλαλγίες.

— Καταπολεμά συμπτώματα της μεγάλης κατανάλωσης του αλκοόλ.

— Βοηθά στο να έχουμε λαμπερό δέρμα – υγιή μαλλιά, και νύχια

— Βοηθά στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Το λάχανο περιέχει ίνες και φυτικές στερόλες (φυτοστερόλες), οι οποίες ελαχιστοποιούν την “κακή χοληστερόλη” στο ανθρώπινο αίμα

— Κάνει καλό στην καρδιά Οι ανθοκυανίνες στο κόκκινο λάχανο καταστέλλουν τη φλεγμονή που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακή νόσο

— Το λάχανο βοηθά στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Η περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και νερό στο λάχανο βοηθά, επίσης, στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας και στη διατήρηση ενός υγιούς πεπτικού συστήματος.

— Απομακρύνει τις τοξίνες που είναι οι κύριες αιτίες της αρθρίτιδας, δερματικών παθήσεων και ρευματισμών.

— Είναι ιδανικό για την απώλεια βάρους. Το μαγειρεμένο λάχανο έχει λίγες θερμίδες , είναι χαμηλό σε λιπαρά και πλούσιο σε φυτικές ίνες.

— Έχει αντικαρκινικές ιδιότητες. Το λάχανο περιέχει γνωστές αντικαρκινικές ενώσεις που διεγείρουν τη δραστικότητα των ενζύμων και αναστέλλουν την ανάπτυξη των καρκινικών όγκων. — Βοηθά στη διατήρηση υγιούς αρτηριακής πίεσης. Η υψηλή περιεκτικότητα του λάχανου σε κάλιο, βοηθά στο άνοιγμα των αιμοφόρων αγγείων, διευκολύνοντας την ροή του αίματος.

— Προστασία από ακτινοθεραπεία Μια ένωση που βρίσκεται στο λάχανο και σε άλλα σταυρανθή λαχανικά είναι γνωστή ως DIM.Έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει από τις βλαβερές συνέπειες της θεραπείας με ακτινοβολία.

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΛΑΧΑΝΟ

Το κόκκινο λάχανο περιέχει περισσότερα θρεπτικά οφέλη απο το πράσινο λάχανο.

Το κόκκινο λάχανο περιέχει ενώσεις που βρίσκονται σε φυτικές τροφές με αντιοξειδωτικές ιδιότητες, όπως είναι οι πολυφαινόλες.

Οι πολυφαινόλες προσφέρουν οφέλη, λόγω της αντιοξειδωτικής, αντιφλεγμονώδους και αντι-καρκινικής τους ιδιότητας.

Το κόκκινο λάχανο, ένα χαμηλό σε θερμίδες λαχανικό, είναι μια καλή πηγή διαιτητικών ινών και μια πλούσια πηγή βιταμινών, συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών Α, C και Κ, καθώς και σε μέταλλα, όπως κάλιο και μαγγάνιο.

Περιέχει πολυφαινόλες και είναι πλούσιο σε β-καροτίνη, η οποία προσφέρει αντιοξειδωτικά οφέλη. Διακρίνεται για το βαθύ κόκκινο ή μοβ χρώμα του.

Το κόκκινο λάχανο μπορεί επίσης να ποικίλλει σε μέγεθος από μικρό έως πολύ μεγάλο, με το πράσινο λάχανο να σχηματίζει μεγαλύτερες κεφαλές σε σχέση με το κόκκινο.

Η γεύση του είναι επίσης αρκετά ήπια και παρόμοια με αυτή του πράσινου . ,

Είναι κατάλληλο για προσθήκη σε σούπες, μαγειρευτά φαγητά και σαλάτες, αλλά πρέπει να έχετε κατά νου ότι οι χρωστικές ουσίες που περιέχει μπορεί να σας κάνουν όλο το φαγητό μωβ Το κόκκινο λάχανο με τις φυσικές κόκκινες χρωστικές ουσίες του θεωρείται πως μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και αυξάνει την παραγωγή ινσουλίνης

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

Το λάχανο είναι ασφαλές, όταν καταναλώνεται σε φυσιολογικές ποσότητες.

– Η υπερβολική κατανάλωση λάχανου μπορεί να οδηγήσει σε: Φούσκωμα και μετεωρισμό σε αυξημένο εντερικό αέριο

Λάχανο και άλλα λαχανικά σταυροειδών περιέχουν μικρές ποσότητες θειοκυανικού , μια ένωση που συνδέεται με τον σχηματισμό βλαστών, όταν η πρόσληψη ιωδίου είναι ανεπαρκής.

— Φόβος μολύνσεων από ακάθαρτα μολυσμένα λάχανα

Υπάρχει το ενδεχόμενο κρουσμάτων δηλητηρίασης απο Listeria monocytogenes και το Clostridium botulinum που συνδέονται με άψητα λάχανα, λόγω μόλυνσης σε πολλά στάδια της διαδικασίας καλλιέργειας, συγκομιδής και συσκευασίας.

Οι μολυσματικές ουσίες από το νερό, τους ανθρώπους, τα ζώα και το έδαφος έχουν τη δυνατότητα να μεταφερθούν στο λάχανο και από εκεί στον τελικό καταναλωτή

— Εγκυμοσύνη :

Αν και δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια της κατανάλωσης λάχανου ,η κατάχρηση της κατανάλωσης του , καλόν είναι να αποφεύγεται

— Θηλάζουσες μητέρες

.Η εφαρμογή των φύλλων λάχανων στα στήθη για την ανακούφιση του πρήξιμου και του πόνου, που οφείλεται στον θηλασμό φαίνεται να είναι ασφαλής, όταν γίνεται μερικές φορές την ημέρα για μία ή δύο μέρες και όχι συνεχόμενα και ανεξέλεγκτα.

— Διαβήτης :

Το λάχανο μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε άτομα με διαβήτη .Μπορεί να εμφανισθούν σημάδια χαμηλού σακχάρου στο αίμα ( υπογλυκαιμία )

— Υποθυρεοειδισμός

Υπάρχει κάποια ανησυχία ότι το λάχανο μπορεί να καταστήσει την κατάσταση αυτή χειρότερη.

— Χειρουργική :

Το λάχανο μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και μπορεί να επηρεάσει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, κατά τη διάρκεια και μετά από χειρουργικές επεμβάσεις.

Σταματήστε να χρησιμοποιείτε το λάχανο τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από την προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.

— Αλληλεπιδράσεις με τα φάρμακα

Υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με ορισμένα τα φάρμακα;

1. Όπως π.χ. το Ακεταμινοφέν ( Tylenol , άλλοι) Αξιολογήθηκε ότι υπάρχει αλληλεπίδραση: Μέτρια Να είστε προσεκτικοί με αυτό το συνδυασμό

2.Το λάχανο μπορεί να διασπάσει γρήγορα στο συκώτι κάποια φάρμακα.

Λαμβάνοντας λάχανο μαζί με μερικά φάρμακα μπορεί να μειωθεί η αποτελεσματικότητα ορισμένων φαρμάκων

Μερικά από αυτά τα φάρμακα που μεταβάλλονται από το ήπαρ περιλαμβάνουν κλοζαπίνη ( Clozaril ), κυκλοβενζαπρίνη ( Flexeril ), φλουβοξαμίνη ( Luvox ), αλοπεριδόλη ( Haldol ), ιμιπραμίνη ( Tofranil ), mexiletine ( Mexitil ), ολανζαπίνη ( Zyprexa ) , προπανολόλη ( Inderal ), τακρίνη (Cognex), θεοφυλλίνη , ημερήσιο ( Zyflo ), ζολμιτριπτάνη ( Zomig ) και άλλα.

Υπάρχουν και άλλες παρενέργειες από την λανθασμένη ή υπερβολική χρήση του λάχανου, για ιατρικούς σκοπούς και ιδιαιτέρως σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα , γι’ αυτό μιλήστε με τον γιατρό σας, αν αισθάνεστε ότι κάτι σας ενοχλεί .