Μια γνωμοδότηση που μπορεί να χαρακτηριστεί ιστορική εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αφού ανοίγει το δρόμο για τη μονιμοποίηση συμβασιούχων υπαλλήλων που απασχολούνται με διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Οπως αναφέρει το δικαστήριο, η ελληνική Δικαιοσύνη (αλλά και των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης) πρέπει να εφαρμόζει τις νομικές διατάξεις που προστατεύουν τους συμβασιούχους, ακόμη και αν υπάρχει αντίθετος μεταγενέστερος νόμος, ακόμη και το Σύνταγμα.
Το ΔΕΕ απάντησε σε προδικαστικό ερώτημα που έθεσε το Μονομελές Πρωτοδικείο Λασιθίου στη δίκη μεταξύ του Δήμου Αγίου Νικολάου και μίας ομάδας συμβασιούχων που εργάζονταν στον τομέα της καθαριότητας στο δήμο. Οι εργαζόμενοι αυτοί απασχολήθηκαν το 2015 με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, διάρκειας οκτώ μηνών. Στη συνέχεια, οι συμβάσεις τους παρατάθηκαν με διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις (και χωρίς να υπογράψουν νέα σύμβαση) έως το τέλος του 2017. Στις 31 Δεκεμβρίου 2017, και ενώ οι εργαζόμενοι είχαν δουλέψει στο δήμο για διάστημα από 24 έως 29 μήνες, ο δήμος αποφάσισε να καταγγείλει τις συμβάσεις.
Οι εργαζόμενοι προσέφυγαν στο δικαστήριο, με τους δικηγόρους τους να υποστηρίζουν πως η χρήση διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου είναι καταχρηστική και αντιβαίνει στο νόμο (συγκεκριμένα στο Προεδρικό Διάταγμα 164/2004, που με τη σειρά του εισήγαγε σειρά ευρωπαϊκών συμβάσεων στη νομοθεσία μας) το οποίο ορίζει συγκεκριμένα κριτήρια κατά τα οποία επιτρέπονται οι διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου (όπως να υπάρχει έγγραφη σύναψη κάθε νέας σύμβασης).
Ωστόσο, με δεδομένο πως το Σύνταγμα (άρθρο 103) ορίζει επίσης συγκεκριμένα και πολύ αυστηρά κριτήρια για τη μονιμοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων, το Πρωτοδικείο Λασιθίου ζήτησε τη γνωμοδότηση του ΔΕΕ, το οποίο έκρινε με αφορμή την προκειμένη περίπτωση (χωρίς να μπει στην ουσία της υπόθεσης, αφού δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα) πως σε περίπτωση που εντοπίζονται καταχρηστικές διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου χρόνου, τότε ο νόμος και οι ευρωπαϊκές συμβάσεις «επιτάσσουν στα κράτη-μέλη την πρόληψη τέτοιων καταχρηστικών πρακτικών». Οι δικαστές προσθέτουν πως «όταν έχει σημειωθεί καταχρηστική χρησιμοποίηση διαδοχικών συμβάσεων ή σχέσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, πρέπει να υπάρχει δυνατότητα εφαρμογής μέτρου που να παρέχει αποτελεσματικές και ισοδύναμες εγγυήσεις για την προστασία των εργαζομένων, ώστε να επιβάλλονται δεόντως κυρώσεις για την κατάχρηση αυτή και να εξαλείφονται οι συνέπειες της παραβάσεως του δικαίου της Ενωσης». Εν προκειμένω, η διαδοχική σύμβαση φαίνεται καταχρηστική, αφού δεν υπογράφηκε νέα σύμβαση, όπως απαιτεί το Π.Δ. του 2004.
Οι δικαστές του ΔΕΕ προσθέτουν μάλιστα στη γνωμοδότησή τους (πρόκειται για την 113/2021) πως μπορεί να γίνεται εφαρμογή προγενέστερου νόμου (εφόσον δεν έχει καταργηθεί, βέβαια) εάν αυτός προστατεύει τους συμβασιούχους, παρά την αντίθετη συνταγματική αναφορά. Μάλιστα αναφέρονται στο νόμο 2112/1920, ο οποίος έχει κλείσει πλέον έναν… αιώνα, αλλά εξακολουθεί να βρίσκει ευρεία χρήση στις υποθέσεις εργατικών διαφορών.
«Η μετατροπή των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου σε συμβάσεις αορίστου χρόνου δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 3, του νόμου 2112/1920 θα μπορούσε να συνιστά μέτρο που να παρέχει αποτελεσματικές και ισοδύναμες εγγυήσεις προστασίας των εργαζομένων, προκειμένου να επιβάλλονται οι προσήκουσες κυρώσεις για την τυχόν καταχρηστική χρησιμοποίηση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου και να εξαλείφονται οι συνέπειες της παραβίασης του δικαίου της Ενωσης», αναφέρουν οι δικαστές.
«Σε περίπτωση που το εθνικό δικαστήριο καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μετατροπή των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου σε συμβάσεις αορίστου χρόνου δεν είναι δυνατή, επειδή θα οδηγούσε σε αντίθετη ερμηνεία του άρθρου 103 του ελληνικού Συντάγματος, θα πρέπει να εξετάσει αν στο ελληνικό δίκαιο υπάρχουν άλλα αποτελεσματικά μέτρα προς τούτο. Ως προς το ζήτημα αυτό, πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα μέτρα αυτά πρέπει να είναι αρκούντως αποτελεσματικά και αποτρεπτικά για να διασφαλίζουν την πλήρη αποτελεσματικότητα των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης», καταλήγει η γνωμοδότηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οπως αναφέρουν νομικοί, η γνωμοδότηση του ΔΕΕ είναι τεράστιας σημασίας, αφού ανατρέπει τη γνώμη της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου του 2011, που κατέληξε ότι για συμβάσεις ορισμένου χρόνου που έχουν γίνει το 2001 και μετά (μετά τη συνταγματική αναθεώρηση) δεν μπορεί να γίνεται εφαρμογή του ορθού νομικού χαρακτηρισμού της σύμβασης εργασίας από τα δικαστήρια. Δίνει μάλιστα, προσθέτουν, τη δυνατότητα στους δικαστές να εφαρμόζουν ευρέως το νόμο του 1920 σε αντίστοιχες περιπτώσεις παρά τη «συνταγματική απαγόρευση» που μέχρι τώρα επικαλούνται στην πλειονότητά τους τα ελληνικά δικαστήρια.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου
