Το 81 μ. Χ. ο μεγάλος διωγμός που ξεκινάει ο αυτοκράτορας Δομιτιανός έχει θύματα εκατοντάδες Ίωνες Χριστιανούς, αλλά ο Ιωάννης συνεχίζει άφοβα το ιερό έργο του μέχρι που οι Ρωμαίοι θα τον εξορίσουν στην Πάτμο. Εκεί γράφει την «Αποκάλυψη» (95 μ. Χ.), ημέρα Κυριακή, με υπαγόρευση του Αγίου Πνεύματος, στο σπήλαιο της Αποκαλύψεως. Είναι το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης (δογματικές και ηθικές αρχές του Ιησού Χριστού), έχει 22 κεφάλαια και απευθύνεται στους Επισκόπους των 7 Εκκλησιών της Ασίας: της Εφέσου, της Σμύρνης, της Περγάμου, των Θυατείρων, των Σάρδεων, της Φιλαδέλφειας, της Λαοδίκειας.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης διδάσκει, βαφτίζει νέους πιστούς αλλά ξέρει ότι η θεία επιταγή τον θέλει πίσω στην Ιωνία. Θα βρει την ευκαιρία να συμμορφωθεί στο θείο προορισμό του αμέσως μετά το θάνατο του Δομιτιανού, το 96 μ. Χ. Επιστρέφει στην Έφεσο και στα 82 χρόνια του, συνεχίζει με τη ίδια φλόγα το έργο του. Παράλληλα με το κήρυγμα του θείου λόγου και το βάφτισμα των πιστών, θα γράψει το «Ευαγγέλιο» του και θα παραδώσει το πνεύμα του σε ηλικία 86 περίπου χρόνων, με το τέλος του πρώτου χριστιανικού αιώνα. Οι χριστιανοί της Εφέσου τον έθαψαν μέσα σε ρωμαϊκό ναό που τον μετέτρεψαν από τότε σε χριστιανική εκκλησία, πολύ κοντά σε μια από τις πρώτες εκκλησίες της Εφέσου, την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο ναός που μέσα του αναπαύτηκε το σεπτό σκήνωμα του τελευταίου αποστόλου διατηρήθηκε για πολλούς αιώνες και οι πιστοί τον φρόντιζαν με την ίδια ευλάβεια, ακόμα κι όταν αργότερα η Έφεσος έχασε την πρώτη της αίγλη σαν μεγάλη πόλη της Ιωνίας και έμεινε μικρή βυζαντινή κωμόπολη με το όνομα «Άγιος Θεολόγος», προάστιο της Σμύρνης. Λίγο αργότερα, μέσα στους πρώτους βυζαντινούς χρόνους, η Έφεσος ανακήρυξε πολιούχο της τον απόστολο που ήταν θαμμένος στη γη τους.
«Ιστορική μελέτη «ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ» της Παρθένας Τσοκτουρίδου»
