Δέσποινα Μιχαηλίδου- Καπλάνογλου.
Η επιλογή των λέξεων της Ποντιακής διαλέκτου που εμφανίζονται στον τίτλο της σημερινής δημοσίευσης αντλήθηκαν από το τραγούδι
” Εσύ είσαι μάνα μ´ ντο λαρώντς ”
ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ
Εσύ είσαι μάνα μ´ ντο λαρώντς
Εσύ είσαι μάνα μ’ ντο λαρώντς τη ψύσι’μ’ τα γεράδες
και ατά ντο κι λαρούντανε ούτε με τα παράδες.
Και τεμόν το ντέρτ’ εν’ και τεσόν όντες βογγώ πονίζ’ με και αν ψαλαφώ σε και την ψυ σ’ εκείνον πα θα δίς με.
Σιμά σο αχ σιμά σο βαχ τ’ όνεμα σ’ πάντα θέκω ,όντες θα ρούζω σο κρεβάτ’ εσέν σιμά μ’ θα ελέπω.
ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Εσύ είσαι μάνα που γιατρεύεις
Εσύ είσαι μάνα μου που γιατρεύεις της ψυχής μου τις πληγές, και
αυτές που δεν γιατρεύονται ούτε με τα λεφτά.
Το δικό μου το βάσανο είναι και δικό σου και όταν βογγάω με λυπάσαι και αν σε ζητήσω την ψυχή σου και εκείνη θα μου την δώσεις.
Δίπλα στον οδυρμό και το κλάμα το όνομα σου πάντα βάζω , όταν δε πέφτω στο κρεβάτι εσένα κοντά μου θα βλέπω.
************************************************************
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
1, Λαρώντς
Ιλαρώνω , Λαρούντανε
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Ιλαρός
Ετυμολογία : ιλαρός < αρχαία ελληνική ιλαρός
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Γιατρεύεις
Ιλαρός, -ή, ό Χαρούμενος, χαρωπούς, γελαστός ,ιλαρό πρόσωπο
Λαρώνω : Θεραπεύω, ιατρεύω, κάνω κάποιον χαρούμενο
Συγγενικές λέξεις : Ιλαρά , ιλαρότητα, ιλαροτραγωδία
====================================================
2. Πονίζ’
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Πονέω ,πονώ
Ετυμολογία : Πονώ,< πονώ <αρχαία ελληνική πονέω -πονώ
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : πονάς.
Συγγενικές λέξεις : Πόνος ,συμπονώ,πονεμένος άπονος.
====================================================
3. Ψαλαφώ
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Ψηλαφέω
Ετυμολογία : ψηλαφίζω < αρχαία ελληνική ψηλαφέω
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : αναζητώ, ερευνώ ,ψάχνω .
Συγγενικές λέξεις : Ψηλάφισμα ,Ψαλίδα ,ψαλίδιν, ψαλιδίζω, ψαλιδέα,
·====================================================
4 Δις με
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Δίδωμι
Ετυμολογία : δίνω < αρχαία ελληνική : δίδωμι
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Μου δίνεις.
Μεταβιβάζω την κυριότητα ή την χρήση ενός πράγματος σε κάποιον άλλον (με ή χωρίς αντάλλαγμα, μόνιμα ή προσωρινά)
Συγγενικές λέξεις : Δόση, ,διαδόσεις. δανείζω.
====================================================
5. Τ’ όνεμα
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Νέμω
νέμω < ( λόγιο) αρχαία ελληνική : νέμω
Ετυμολογία : Το δε”όνομα” ετυμολογείται από το ρ. “νέμω” (θέμα νομ-, νομή = μοίρασμα, διαμέριση), επειδή “διαμοιράζει” την προσηγορία σε κάθε άτομο. Η παρατήρηση ότι το ο μικρόν δεν ανήκει στην λέξη, αλλά ότι είναι κάποια προσθήκη επιβεβαιώνεται και από τις μαρτυρίες των ευρωπαϊκών συγγενειών. Από το ίδιο θέμα, λοιπόν, (χωρίς το ο μικρόν) και το λατινικό nomen, -inis, όπως και τα ευρωπαϊκά name, navn, nom, nimi, Name, nombre,
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Το όνομα
Συγγενικές λέξεις :Επώνυμος , ονομάζω .ονομασία
============================================================
6. Θέκω
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : τίθημι
Ετυμολογία : θέτω < μεσαιωνική ελληνική θέτω < αρχαία ελληνική τίθημι (αόριστος έθεσα)
τίθεμαι < αρχία ελληνική τίθεμαι,παθητική φωνή του ρήματος τίθημι
Ρήμα τίθεμαι, στ. Μέλλ.: θα τεθώ, αόρ.: τέθηκα (παθητική
φωνή του θέτω.
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : θέτω, βάζω,τοποθετώ.
Συγγενικές λέξεις :
============================================================
Δείτε το video
Παίζει στο πιάνο και τραγουδά ο Γιάννης Γκόσιος
https://www.youtube.com/watch?v=i4x8BDRWjTU
Πως σας φάνηκε το άρθρο;
+1
+1
+1
