“Ο παθός μαθός” (Λίγα λόγια για το εκπαιδευτικό παραμύθι στα ποντιακά και στα ελληνικά της Παρθένας Τσοκτουρίδου)
Ο παθός μαθός» είναι ένα εικονογραφημένο παραμύθι του Πόντου από την ίδια τη συγγραφέα, που κρατά την προσοχή όλων, ξυπνώντας όλα τα συναισθήματα, αγάπη, μίσος, χαρά, θυμό, οργή, λύπη, δυστυχία, ευτυχία.
Συμβολίζει και υποκρύπτει με τους ήρωές του καταστάσεις του ασυνείδητου, της αγροτικής ανάπτυξης κλπ, με αλληγορικές και επιμήθειες αναπαραστάσεις των φυσικών και μη φαινομένων. Είναι διαχρονικό και αποτυπώνεται εύκολα. Μαρτυράει χιλιάδες πράγματα για την ιδιοσυγκρασία των Ποντίων και για την πορεία τους στο χρόνο. Ειπωμένα από τα χείλη των παππούδων και της γιαγιάδων ενώνουν το χθες με το αύριο της Ελληνικής λογοτεχνίας περνώντας πρώτα μέσα από την ψυχή των παιδιών, τα οποία σήμερα δυστυχώς μεγαλώνουν με παραμύθια Δυτικής προέλευσης που δεν μοιάζουν με τα παραδοσιακά μας Ποντιακά που διαμορφώνουν την παιδική τους ψυχή ως Ελληνική και Μαυροθαλασσίτικη παράλληλα, όπως ακριβώς Έλληνες και Μαυροθαλασσίτες υπήρξαν οι πρόγονοί μας.
Επίσης, οι αναγνώστες μαθαίνουν:
Ποιος ήταν ο Πόντιος δημιουργός και πόθεν κρατούν οι ρίζες του, πού και πως έζησε, ποια είναι η λογοτεχνική του συνέχεια, τι ήταν το Ποντιακό παραμύθι κ.α.
Στα παραμυθοκουίζ του βιβλίου «Ο παθός παθός» της Παρθένας Τσοκτουρίδου, βρίσκονται όλες οι απαντήσεις για τους αναγνώστες, όπως π.χ.:
- Βρείτε (45) Ποντιακές λέξεις κάθετα, οριζόντια ή πλάγια:
| Κ | Α | Ο | Α | Ε | Χ | Ν | Ε | Α | Α | Ε | Τ | Κ | Ρ | Ο | Υ | Ω | Κ | Ρ | Α | Χ | Ο | Υ | Λ | Α |
| Ι | Ρ | Υ | Π | Α | Λ | Α | Τ | Τ | Υ | Υ | Ρ | Θ | Ι | Ξ | Ε | Α | Α | Κ | Ο | Υ | Ι | Ζ | Ω | Γ |
| Φ | Α | Λ | Ε | Σ | Ο | Υ | Μ | Α | Κ | Ο | Α | Η | Π | Α | Κ | Λ | Π | Ο | Υ | Λ | Ο | Π | Α | Κ |
| Α | Π | Σ | Ν | Σ | Δ | Υ | Φ | Γ | Α | Η | Ν | Ξ | Λ | Ν | Σ | Λ | Ε | Ε | Λ | Ε | Π | Α | Κ | Α |
| Λ | Σ | Κ | Τ | Μ | Ε | Ν | Ρ | Β | Ζ | Ω | Ο | Ψ | Χ | Ο | Ε | Ε | Λ | Τ | Κ | Α | Τ | Ξ | Ζ | Λ |
| Σ | Γ | Α | Ρ | Η | Ε | Β | Ρ | Τ | Υ | Ο | Ν | Φ | Θ | Ι | Ν | Τ | Ο | Φ | Ζ | Ο | Π | Ε | Λ | Ω |
| Ο | Δ | Τ | Ο | Α | Τ | Ο | Ε | Φ | Δ | Ρ | Ρ | Γ | Α | Η | Ξ | Ε | Π | Α | Κ | Ε | Λ | Ε | Ε | Ν |
| Ν | Σ | Α | Π | Ι | Ρ | Ν | Α | Ν | Α | Θ | Ζ | Λ | Χ | Ι | Ψ | Ρ | Α | Γ | Ω | Ξ | Β | Β | Ν | Μ |
| Κ | Ε | Π | Ι | Α | Ι | Ο | Φ | Ι | Δ | Ι | Α | Θ | Α | Υ | Ν | Ο | Ρ | Ο | Τ | Ω | Ε | Α | Σ | Ο |
| Ο | Π | Α | Ζ | Β | Α | Σ | Ι | Λ | Ε | Α | Σ | Σ | Δ | Ε | Φ | Γ | Η | Π | Ξ | Π | Κ | Μ | Ι | Λ |
| Χ | Ω | Ψ | Ω | Σ | Π | Ο | Υ | Τ | Α | Ν | Β | Ν | Μ | Α | Μ | Ο | Ν | Ο | Λ | Ι | Ρ | Α | Σ | Ρ |
| Ψ | Α | Λ | Α | Φ | Ω | Ζ | Α | Τ | Α | Α | Ε | Μ | Ο | Ρ | Φ | Α | Ε | Τ | Η | Σ | Η | Ν | Κ | Ο |
2. Βάλτε στη σειρά μεταφρασμένες ποντιακές λέξεις, όπως π.χ. Πατέρας
- Βρείτε τα γράμματα των ποντιακών λέξεων του παραμυθιού σε Ακροστιχίδες.
- Απαντήστε στις λογοτεχνικές ερωτήσεις:
1. Ο μύθος και το παραμύθι είναι δύο ταυτόσημες έννοιες;
ΝΑΙ
ΟΧΙ
2. Διαλέξτε ποιο από τα δύο ανήκει στην κατηγορία των μύθων και ποιο στην κατηγορία των παραμυθιών
§ Οι πρωταγωνιστές του δεν είναι κοινοί άνθρωποι. Είναι θεοί ή θεότητες ή ήρωες του παρελθόντος που θεοποιούνται λόγω κάποιου χαρίσματος ή σπουδαίου κατορθώματός τους.
§ Περιέχουν ηθικά διδάγματα και μηνύματα σχετικά με την κοινωνική ιεραρχία
3. Γιατί στα παραμύθια παντρεύονται οι βασιλιάδες με τους ανθρώπους του λαού;
§ Για να δούμε ότι οι βασιλιάδες είναι κοινοί θνητοί όπως ο λαός
§ Για να μας δείξουν ότι η αγάπη ξεπερνάει τις κοινωνικές τάξεις
4. Πιστεύετε ότι τα παραμύθια συμβάλλουν στη διέγερση της φαντασίας των παιδιών; Που αλλού βοηθούν;
§ Ναι. Βοηθούν να αποφεύγονται λάθη ζωής μέσα από τα ηθικά τους διδάγματα
§ Όχι. Δεν έχουν κανένα ηθικό δίδαγμα
5. Τι ήταν ο Πόντιος παραμυθάς;
§ Ο άνθρωπος που επηρεαζόταν από το περιβάλλον του και γέμιζε με τη φαντασία του παραμύθια με αγάπη και έρωτα προβάλλοντας τα προβλήματα της εποχής του.
§ Ένας φαφλατάς που έλεγε ό,τι ήθελε
6. Γιατί αγαπάμε τα παραμύθια και ως ενήλικες;
§ Επειδή έχουν μεγάλη συνάφεια με την πραγματική ζωή
§ Επειδή μας δημιουργούν εκπλήξεις
7. Ποιο είναι το «άρωμα» των Ποντιακών παραμυθιών;
§ Εγκλωβίζουν το μυαλό μας
§ Έχουν ηθική αξία
8. Ποιες είναι οι ευκαιρίες που μας δίνουν τα παραμύθια;
§ Να ξεφύγουμε και να ανανεώσουμε την πίστη μας
§ Να γίνουμε αδύναμοι και δύσπιστοι
9. Ποια παραμύθια θεωρούνται κατάλληλα;
§ Όσα έχουν αίσιο τέλος
§ Όσα βαραίνουν με γνώσεις
10. Ποια είναι τα οφέλη του παραμυθιού;
§ Διασκέδαση, φαντασία, αξίες, ολοκλήρωση
§ Άγχη και φοβίες
- Απαντήστε στις λαογραφικές ερωτήσεις αναζητώντας πληροφορίες απ’ τα παλιά:
1) Ποια ήταν η προγαμιαία ζωή στον Πόντο;
2) Τι ήταν το προξενιό και τι το κλέψιμο στον Πόντο;
3) Πως γινόταν ο αρραβώνας στον Πόντο;
4) Ποια ήταν η προετοιμασία του γάμου στον Πόντο;
5) Πως γινόταν ο γάμος στον Πόντο;
6) Ποια ήταν τα μεθέορτα στον Πόντο;
7) Γινότανε δεύτερος γάμος στον Πόντο;
8) Τι πίστευαν για τον αταίριαστο γάμο στον Πόντο;
- Απαντήστε σε μερικές από τις ιστορικές ερωτήσεις:
Από ποια γλώσσα προέρχεται η ελληνική όταν διαδόθηκε στην Ελλάδα μετά την εγκατάσταση σε αυτή των πρώτων ελληνικών φύλων;
- Αβεστική γλώσσα
- Ακκαδική γλώσσα
- Ινδοευρωπαϊκή
Πόση ζωή περίπου αριθμούν τα γραπτά ελληνικά μνημεία;
Από πόσα γράμματα αποτελείται το αλφάβητο της Μιλήτου (Ιωνικό);
