-Και το όνομα αυτού; Θορυβώδης σιωπή… -Και το όνομα αυτού;;; Επανέλαβε ο ιερέας υψώνοντας τη φωνή του, στα βαφτίσια που ετελούντο στο ακριτικό χωριό. Καμία απάντηση. Οχλαγωγία στο εκκλησίασμα…
– Και το όνομα αυτού;
-Επιτέλους χριστιανοί…
Εξανέστη ο παπάς βλέποντας την αμηχανία του νονού να προφέρει το όνομα, επειδή γνώριζε τη διαμάχη που επικρατούσε ανάμεσα στα σόγια του γαμπρού και της νύφης, για την κληρονομικότητα του ονόματος.
–Ηλίας, Ηλίας, ακούστηκε κάτι σαν ψίθυρος και σαν κλάμα λες και το ψέλλισε το ίδιο το μωρό. Ακολούθησε ο χαμός… Ποιος μίλησε; Ποιός τσίριξε; Ποιος;;;; Που θα μας ονοματίσουν. Που θα μας προσδιορίσουν στην καταγωγή. Που θα τρίζουν τα κόκκαλα των προγόνων μας. Που… Που… Που… Κρούσοβο μερικές δεκαετίες πριν. Είχαμε την ευκαιρία να το επισκεφτούμε με τη γυναίκα μου μετέχοντας σε μια εκδρομή τοπικού συλλόγου της Κοζάνης στη γειτονική χώρα. Η Γιουγκοσλαβία με τον Τίτο ακόμα να αποτελεί εγγύηση της συνοχής της, ηγείται του τότε Τρίτου Κόσμου δημιουργώντας προβλήματα στις υπερδυνάμεις, με τις προτάσεις ανεξαρτητοποίησης των χωρών από τις σφαίρες επιρροής τους.
Είχαμε αποθέσει τα σακίδιά μας στο δωμάτιό μας και βγήκαμε με τη γυναίκα μου από το ξενοδοχείο για ένα περίπατο στην ορεινή κωμόπολη-Σημαντικό κέντρο παλιά Βλάχικου πληθυσμού. Σουρούπωνε όταν επιστρέφαμε και αντιληφθήκαμε ότι κάποιοι μας ακολουθούσαν. Άφησα να περάσουμε και τα τελευταία σπίτια του χωριού και γύρισα απότομα προς το μέρος τους ενοχλημένος. Ήταν ένα ηλικιωμένο ζευγάρι και έδειξαν να μην ξαφνιάζονται αφού μας χαιρέτησαν πολύ φιλικά και σε όμορφα Ελληνικά.
-Από τη Φλώρινα είστε; ρώτησαν, αφού μας καλωσόρισαν και μας ευχήθηκαν καλή διαμονή. Από την κουβέντα μας μάθαμε ότι και αυτοί ήσαν από το Ξινό Νερό και είχαν συγγενείς αφήσει εκεί, που τους αποχωρίστηκαν τις μέρες του Εθνικού Διχασμού στον Εμφύλιο. Μας είπαν επίσης πως υπήρχαν κι’ άλλοι εκτός από τους πολιτικούς πρόσφυγες, Έλληνες Βλάχοι που ζούσαν στο Κρούσοβο και έχουν αφεθεί στη μοίρα τους αποδεχόμενοι την εγκατοίκηση είτε ως ιθαγένεια, είτε ως το μοιραίο ΣΥΜΠΤΩΜΑ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ.
Στη πρότασή μας να τους κεράσουμε ένα καφέ στο ξενοδοχείο αρνήθηκαν ευγενικά σαν να τους δυσκόλευε κάτι. Όταν μάλιστα τους ρωτήσαμε γιατί δεν επιστρέφουν πίσω στην Πατρίδα τώρα που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δείχνει ευαισθησία στα θύματα του εμφυλίου; Η απάντηση ήταν ένα παράπονο με μεγάλη δόση πίκρας. –Όλοι εμείς οι ΑΠΟΤΟΚΟΙ μιας ΚΑΤΑΦΥΓΗΣ, στα χαρτιά έχουμε διαφορετικές σφραγίδες που εξοργίζουν τις Πατρίδες μας, είπαν και κάνοντας μια μικρή υπόκλιση χαιρετισμού γύρισαν και χάθηκαν σαν σκιές μιας δυσανάγνωστης ιστορίας.
Την επόμενη μέρα το πρόγραμμα περιελάμβανε και επίσκεψη σ’ ένα μνημείο που δέσποζε στην περιοχή, δίπλα από την πλαγιά ενός μικρού χιονοδρομικού. Όταν πλησιάσαμε στο χώρο διαπίστωσα ότι όλο αυτό το εντυπωσιακό κτίσμα από μακριά, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια κακόγουστη κατασκευή από μπετόν σε σχήμα μπάλας με μικρά εξογκώματα.
Όπως μας εξήγησε η υπεύθυνη του μνημείου είχε το σχήμα βόμβας που εκρήγνυται, για να δείξει τους απελευθερωτικούς αγώνες του λαού για την ανεξαρτησία της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Οι περισσότεροι από τους παρευρισκομένους δεν έδωσαν καν σημασία στην αναφορά του όρου Μακεδονία και συνέχισαν να καταπίνουν όσα ανιστόρητα μας σέρβιρε. Όταν κάποιοι από μας αντιδράσαμε και ιδιαίτερα η γυναίκα μου, ρωτώντας την από πού αντλεί αυτές τις ιστορικές ανακρίβειες, η υπεύθυνη ξεναγός του μουσείου κοκκίνισε από θυμό. Στην παρατήρηση μας μάλιστα ότι πλαστογραφεί την ιστορία και ότι θα πρέπει ν’ αναζητήσουν ταυτότητα στη Σλάβικη καταγωγή τους, έγινε έξαλλη και μας απείλησε ότι θα υποστούμε τις οργισμένες συνέπειες της Πατρίδας της αν επιμείνουμε.
Όσο κι’ αν προσπάθησα να της εξηγήσω ότι ο πολιτισμός, η γλώσσα, η ιστορική ύπαρξη σε βάθος χρόνου είναι τα στοιχεία που μας διαφοροποιούν, στάθηκε αδύνατον. Μπετόν Αρμέ, σαν το μνημείο που υπηρετούσε. Επιστράτευσα και τις όποιες ιστορικές μου γνώσεις για την περιοχή θυμίζοντάς της την εξέγερση του Ίλιντεν, κατά την οποία το Κρούσοβο κατάφερε τότε να μείνει για ένα δεκαήμερο ελεύθερο-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΙΛΙΝΤΕΝ- από τους Τούρκους πριν πνιγεί στο αίμα η Επανάστασή τους. Εις μάτην.
Ήταν το 1903 όταν οι περιοχές του Μοναστηρίου, της Οχρίδας του Πρίλεπ και του Κρούσοβο ενθαρρυμένες από τις επιτυχίες του Μακεδονικού αγώνα των Ελλήνων εξεγέρθηκαν κατά του Οθωμανικού ζυγού. Ήταν τα πρώτα επαναστατικά κινήματα κατά των Τούρκων στη περιοχή, που έδειχναν την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 2 Αυγούστου του 1903. Ανήμερα του Προφήτη Ηλία με το Παλιό, εξ ου και η ονομασία της Εξέγερσης του Ιλι ντεν, που έχει καθιερωθεί ως Εθνική Εορτή στους γειτόνους…
Ξανάρθε στο μυαλό μου η επίσκεψη στο Κρούσεβο και η εξέγερση του Ίλιντεν στα βαφτίσια στο ακριτικό χωριό με τη φιλονικία του ονόματος. Ίλιντεν-Ίλιντεν, Ηλίας-Ηλίας… Οι λέξεις ήχησαν στο μυαλό μου σαν ψίθυρος, σαν κλάμα, ενός μωρού σ’ εκείνο το ακριτικό χωριό που αγωνιούσε ανάμεσα στα οργισμένα σόγια του. Ίλιντεν, μια κραυγή ελευθερίας ενός λαού. Ένας συμβολισμός που σημαδεύει την ιστορία του. Τι κρίμα να μην τους προσδιορίζει. Ίλιντεν- Δημοκρατία του Ίλιντεν- τι να πεις, απλά ας αφουγκραστούν το όνομα της Ιστορίας τους… Μαγκλάρας Βασίλης [email protected]
