1. Eυλοημένον 2. Φραντάλαντα 3. Εσείουσαν 4 . Εγκάλιαν. 5. Κάλλια 6.Φωταγμένον.
Δέσποινα Μιχαηλίδου Καπλάνογλου.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΝΤΙΑΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ ΜΕ ΡΙΖΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟ (VIDEO )
1. Eυλοημένον 2. Φραντάλαντα 3. Εσείουσαν 4 . Εγκάλιαν. 5. Κάλλια 6. Φωταγμένον.
Δέσποινα Μιχαηλίδου- Καπλάνογλου.
Η επιλογή των λέξεων της Ποντιακής διαλέκτου που εμφανίζονται στον τίτλο της σημερινής δημοσίευσης αντλήθηκαν από το τραγούδι
Το ”Καλόν Κορίτς’ ” είναι μια μορφή Σερανίτσας που χορευόταν πιο πάνω από την Χερίαινα της Αργυρούπολης στην ευρύτερη περιοχή της Ματσούκας .
Παίζεται με όλα τα μουσικά όργανα και συνοδεύεται από τραγούδι. Η ονομασία προήλθε από το ομώνυμο στίχο του τραγουδιού:
ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ
******************************
Καλόν κορίτσ’
*Καλόν κορίτσ’, καλόν κορίτς’ καλόν κι ευλοημένον
ση χώρα φαίνετ’,λελέβω ατό,σε μέναν φωταγμένον.
*Καλόν κορίτσ’ εχόρευαν τ’ έμορφα τα κορτσόπα
τα κάλλια τουν εσείουσαν,λελέβ’ ατά,άμον μανουσιακόπα.
*Καλόν κορίτσ’ για χόρεψον εσύ τεμόν φραντάλα.
αμάραντα μαραίν’ πουλί μ’,λελέβω σε,και τεσόν η εγκάλιαν.
*Καλόν κορίτσ’ για χόρεψον, εσύ τ’ εμόν αρνόπον,
ατού ‘ς σ’ άσπρα τα κόρφια σου, λελεύω ‘σε θα φτάγω τσαλιμόπον.
ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
*******************************
*Καλό κορίτσι
* Καλό κορίτσι, καλό κορίτσι, καλό κι ευλογημένο,στους ξένους φαίνεται άσχημη, να την χαρώ, σε μένα φαίνεται λαμπερό.
*Καλό κορίτσι χόρευαν τα όμορφα τα κορίτσια,τα κάλλη τους κουνούσαν, να τα χαρώ, σαν τους μενεξέδες.
*Καλό κορίτσι για χόρεψε εσύ η δική μου η χαρούμενη,τα αμάραντα μαραίνονται, πουλί μου, να χαρώ εσένα και την δική σου αγκαλιά.
*Καλό κορίτσι για χόρεψε, εσύ είσαι το αρνί μου,σε αυτά τα άσπρα τα στήθη σου, να σε χαρώ θα κάνω επίδειξη .
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
============================—————————–
1. Eυλοημένον
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη :Ευλογώ
Ετυμολογία : ευλογώ < αρχαία Ελληνική ευλογέω < ευλογώ = εύ + λεγω
Ρήμα : ευλογώ, ευλογούσα, θα ευλογήσω, ευλόγησα,ευλογούμαι ,ευλογημένος
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Ευλογημένο
Συγγενικές λέξεις : Εύλογος ,ευλογία.
========================================================
2.Φραντάλα
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Εύφραντος ευφραίνω
Ετυμολογία : ευφραίνω < αρχαία ελληνική ευφραίνω
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Χαρούμενη.
Συγγενικές λέξεις :ευφρανθέντος άφραντος ,ευφραντικός
Φραντάλα, φραντούλα Φρανταλίζω (για γυναίκα που επιδεικνύεται υπερβολικά )
.
========================================================
3. Εσείουσαν
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Σείω
Ετυμολογία : σείω < αρχαία ελληνικά κλονίζω.
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Κουνιόντουσαν.
σείω = Κουνώ βίαια ,ταρακουνώ, ερεθίζω, κουνώ, σείω, πάλλω, ταλαντώνω, μεταφορικά σπινθηροβολώ ή λαμπυρίζω.
Συγγενικές λέξεις :Σεισμός ,σεισμογραφία.
========================================================
4 . Εγκάλιαν.
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Αγκάλη
Ετυμολογία : αγκαλιά < μεσαιωνική ελληνική αγκαλιά < αρχαία ελληνική αγκάλη
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Αγκαλιά
Συγγενικές λέξεις :Αγκαλιάζω ,αγκάλιασμα
========================================================
5. Κάλλια
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Κάλλος.
Ετυμολογία : Ετυμολογία κάλλος< αρχαία Ελληνική Κάλλος < Καλός
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο :Τα κάλλη ,η ομορφιά ,η χάρη
Συγγενικές λέξεις :Κάλλιστος ,καλοσύνη ,καλοσυνάτος
========================================================
6.Φωταγμένον.
Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη : Φωτάζω, παθ.μετ.φωταγμένος
Ετυμολογία : φωτίζομαι,αφθόνως, λάμπω δια της καλλονής μου(μεταφ. Ωραίος χαριτωμένος)
Απόδοση στην νεοελληνική διάλεκτο : Πανέμορφο ,λαμπερό
Συγγενικές λέξεις :Φως ,Φώταγμαν, Φωτάζω
============================================================
Το βίντεο με το τραγούδι ”Καλόν κορίτσ’ πάρθηκε για εκπαιδευτικούς σκοπούς από το ”Ποντιακό Yoytube ”
Greek folk Pontian music from the region of black sea. Που προβάλει
Ελληνική παραδοσιακή μουσική από την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας
