Με βάση τα στοιχεία του παρατηρητηρίου των τιμών των τροφίμων της Eurostat, οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα έχουν αρχίσει να αποκλίνουν από τον μέσο όρο της ΕΕ από τον περασμένο Σεπτέμβριο, οπότε είχαμε και τις μεγάλες πλημμύρες στην Θεσσαλία. Συγκεκριμένα, οι αυξήσεις στα τρόφιμα έφτασαν τον περασμένο Σεπτέμβριο το 9,6%, έναντι 9,2% στο μέσο όρο της ΕΕ. Το Οκτώβριο, η απόκλιση μεγάλωσε, με τις αυξήσεις τροφίμων στην Ελλάδα να φτάνουν στο 10,3%, έναντι 7,3% στην ΕΕ. Το Νοέμβριο, η Ελλάδα είχε αύξηση στις τιμές των τροφίμων 9%, έναντι 6,6% στην ΕΕ. Τον Δεκέμβριο, οι αυξήσεις στην Ελλάδα ήταν 8,9% και στην ΕΕ 5,7%. Το Ιανουάριο, οι αυξήσεις στην Ελλάδα έφτασαν στο 8,3%, ενώ στην ΕΕ ήταν 4,8%.
Οι κινητοποιήσεις των αγροτών που είχαμε μέσα στην εβδομάδα, ακόμη και στο κέντρο της Αθήνας, δείχνουν ότι τουλάχιστον στα τρόφιμα, η βασική αιτία των ανατιμήσεων δεν ήταν κάποιο υπερβολικό κέρδος για τον παραγωγό, αλλά μάλλον για τους ενδιάμεσους πωλητές και μεταπωλητές οι οποίοι τελικά διαμορφώνουν την τιμή από το χωράφι στο ράφι. Με άλλα λόγια, μια χρόνια ελλαττωματική λειτουργία του ανταγωνισμού στην εφοδιαστική αλυσίδα των τροφίμων.
Το κόστος της κλιματικής κρίσης
Μια δεύτερη αιτία, είναι το κόστος της κλιματικής κρίσης και οι ζημιές που προκάλεσε στην παραγωγή όλο το 2023, μειώνοντας την παραγωγή σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά κατά περίπου 30%. Πιο χαρακτηριστική για την Ελλάδα, είναι η εξέλιξη της τιμής του ελαιόλαδου, όπου η Ελλάδα προηγείται σε ανατιμήσεις όχι μόνο σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ, αλλά και στην σύγκριση με τις ανταγωνιστικές ελαιοπαραγωγές χώρες, δηλαδή την Ιταλία και την Ισπανία. Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της Eurostat από τον Δεκέμβριο, όταν στην ουσία άρχισε να διατίθεται στην αγορά το ελαιόλαδο εσοδείας του 2023, η Ελλάδα συνέχισε μια μοναχική πορεία, σε ό,τι αφορά τις ανατιμήσεις σε ένα από τα βασικά εξαγωγικά της προϊόντα. Τον Δεκέμβριο το ελαιόλαδο είχε αύξηση τιμής 58,4%, έναντι αύξησης 54,6% στην Ισπανία και 49% χτην Ιταλία. Τον Ιανουάριο, η απόκλιση στην αύξηση μεγάλωσε, με το ελαιόλαδο στην Ελλάδα να έχει αύξηση 64,7%, έναντι αύξησης 64,2% στην Ισπανία και 44,8% στην Ιταλία. Τα προγνωστικά θέλουν την απόκλιση να αυξάνεται περισσότερο τους επόμενους μήνες, καθώς και η παραγωγή του 2024 αναμένεται να είναι μικρή.
Φρούτα και Λαχανικά
Ίδια κατάσταση έχουμε και στην αγορά των φρέσκων φρούτων και λαχανικών όπου επίσης η κλιματική κρίση από την περασμένη άνοιξη δημιούργησε προβλήματα και κατέστρεψε το 45% της παραγωγής. Το αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να καταγράφει αυξήσεις τιμών μεγαλύτερες από αυτές των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών. Το Δεκέμβριο στην Ελλάδα οι τιμές των λαχανικών είχαν αύξηση 13,4% και των φρούτων 14%, έναντι αυξήσεων 9,3% και 7% αντίστοιχα στο μέσο όρο των χωρών της ΕΕ. Ειδικότερα, για τα οπωροκηπευτικά, μεγάλο μερίδιο στις ανατιμήσεις είχαν και οι καταστροφές που έγιναν στα μποστάνια της Θεσσαλίας, που παράγουν περίπου το 20% των φρούτων και των λαχανικών της χώρας.
Του Τάσου Δασόπουλου
