Για περισσότερα από έξι χρόνια, από τον Ιούνιο του 2016, και μέχρι σήμερα περίπου 300.000 επικουρικές συντάξεις καταβάλλονται σημαντικά μειωμένες, χωρίς αυτό να προβλέπεται από κανέναν νόμο. Ο λόγος είναι ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου διεκπεραίωσε με λανθασμένο τρόπο τον επανυπολογισμό για επικουρικές συντάξεις 12 ασφαλιστικών ταμείων.

Παρά το γεγονός ότι και η Νέα Δημοκρατία το 2019 έσπευσε να παραστήσει ότι συμφωνεί με τις καταγγελίες και ότι θα λύσει το πρόβλημα, έχουν περάσει άλλα τρία χρόνια και διαδοχικοί υπουργοί Εργασίας απαξιούν να ασχοληθούν. Από τον Σεπτέμβριο του 2016, δηλαδή τρεις μήνες από την έναρξη εφαρμογής της παράτυπης περικοπής, το σύνολο των πολιτικών κομμάτων είχε ενημερωθεί για τα λάθη στις επικουρικές συντάξεις από τις καταγγελίες του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων.

Η τότε κυβέρνηση είχε διαψεύσει τις καταγγελίες, υποστηρίζοντας ότι «ο επανυπολογισμός των επικουρικών συντάξεων υλοποιήθηκε όπως ακριβώς ορίζει ο ν. 4387/16» και προσθέτοντας ότι επιτεύχθηκε η «προστασία της συντριπτικής πλειοψηφίας των επικουρικών συντάξεων, καθώς με το άρθρο 96 προστατεύτηκαν απολύτως όλες οι επικουρικές συντάξεις για τις περιπτώσεις που το άθροισμα κύριας και επικουρικής δεν ξεπερνούσε τα 1.300 ευρώ. Παράλληλα, με τον επανυπολογισμό καταφέραμε να αποφύγουμε ακόμα μία οριζόντια μείωση, όπως είχε ήδη ψηφιστεί από τη Ν.Δ., μέσω της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος. Συγκεκριμένα, αν είχε εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, μόνο για την περίοδο 2014-2016 η μείωση των επικουρικών συντάξεων θα ήταν της τάξης του 40% για 1.250.000 δικαιούχους».

Το ΕΝΔΙΣΥ επανήλθε το φθινόπωρο του 2019, παρουσιάζοντας απτά στοιχεία και παραδείγματα λανθασμένου επανυπολογισμού, και, μάλιστα, ο τότε υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Νότης Μηταράκης σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2019 είχε δώσει διαβεβαιώσεις ότι τα λάθη θα διορθωθούν. Ωστόσο, έκτοτε έχουν περάσει 2,5 χρόνια και διαδοχικοί υπουργοί άφησαν το θέμα να ξεχαστεί.

Πώς γίνονται οι παράνομες περικοπές – Παραδείγματα

Το άρθρο 96, παρ. 4 του ν. 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) προβλέπει ότι «οι ήδη καταβαλλόμενες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου επικουρικές συντάξεις αναπροσαρμόζονται με εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου εφόσον το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης του δικαιούχου υπερβαίνει το ποσό των 1.300 ευρώ…», καθώς και ότι για τον επανυπολογισμό λαμβάνονται υπόψη τα έτη ασφάλισης, ο συντάξιμος μισθός και ο συντελεστής αναπλήρωσης 0,45% για κάθε έτος ασφάλισης, όπως προβλέπεται στην παρ. 5 εδ. βα’ του άρθρου 96 ν. 4387/2016.

Δηλαδή, «το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους έως 31/12/2014 υπολογίζεται με βάση ποσοστό αναπλήρωσης, το οποίο για κάθε χρόνο ασφάλισης αντιστοιχεί σε ποσοστό 0,45% υπολογιζόμενου επί των συντάξιμων αποδοχών εκάστου ασφαλισμένου, όπως αυτές υπολογίζονται και για την έκδοση της κύριας σύνταξης». Αντίθετα για τους συνταξιούχους 12 ταμείων δεν εφαρμόσθηκε ο τύπος συντάξιμες αποδοχές Χ έτη ασφάλισης Χ 0,45%, όπως έγινε με τους συνταξιούχους των άλλων ταμείων, αλλά με άλλη μέθοδο, μη προβλεπόμενη από τον νόμο και ουδέποτε κοινοποιημένη στους συνταξιούχους.

Παραδείγματα:

1. Απονεμηθείσα επικουρική ΙΚΑ – ΕΤΕΑΜ ποσού 493,67 ευρώ με συντάξιμες αποδοχές 2.108,50 ευρώ και 37 έτη ασφάλισης στο επικουρικό μετά τον επανυπολογισμό κατέληξε στα 138,96 ευρώ, ενώ, εάν εφαρμόζονταν ορθά ο νόμος, ο επανυπολογισμός (2.108,50 Χ 37 Χ 0,45%) θα οδηγούσε στο αποτέλεσμα των 351,07 ευρώ.
2. Απονεμηθείσα επικουρική ΤΕΑΥΕΚ ποσού 544,98 ευρώ με συντάξιμες αποδοχές 2.373,50 ευρώ και 28 έτη ασφάλισης στο επικουρικό μετά τον επανυπολογισμό κατέληξε στα 200,14 ευρώ, ενώ, εάν εφαρμόζονταν ορθά ο νόμος, ο επανυπολογισμός (2.373,50 Χ 28 Χ 0,45%) θα οδηγούσε στο αποτέλεσμα των 299,06 ευρώ.

Αναδρομικά από 7/6/2016

Σύμφωνα με την ανάλυση που έκανε ο πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ, δικηγόρος – εργατολόγος Αλέξης Μητρόπουλος, «το ζήτημα του επανυπολογισμού και της αναπροσαρμογής των παλαιών επικουρικών συντάξεων (καταβαλλομένων ή καταβλητέων μέχρι 12/5/2016) ρυθμίστηκε με το άρθρο 96 (παρ. 4 και 5) του ν. 4387/2016, το οποίο όριζε ότι: “Οι ήδη καταβαλλόμενες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου επικουρικές συντάξεις αναπροσαρμόζονται με εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου, εφόσον το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης του δικαιούχου υπερβαίνει το ποσόν των 1.300 ευρώ. Τα ανωτέρω στοιχεία αποτυπώνονται για κάθε ασφαλισμένο στο οικείο πληροφοριακό σύστημα. Για την εφαρμογή του ορίου αυτού λαμβάνεται υπόψη το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων, συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς υγειονομικής περίθαλψης και της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων του άρθρου 38 του Ν.3863/2010 (Α’ 115), όπως ισχύει, και των παραγράφων 11, 12 και 13 του άρθρου 44 του Ν. 3986/2011 (Α’ 152), όπως ισχύει.

Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται μετά την αναπροσαρμογή το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης να μειωθεί πέραν του ανωτέρω ορίου των 1.300 ευρώ του υπερβάλλοντος ποσού, καταβαλλομένου ως προσωπική διαφορά. Στον υπολογισμό του ανώτατου ορίου καταβολής σύνταξης που αφορά τα άτομα με αναπηρία ή χρόνια πάθηση και των οικογενειών που έχουν μέλη τους άτομα με αναπηρία δεν λαμβάνονται υπόψη τα πάσης φύσεως επιδόματα αναπηρίας. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου το ΕΤΕΑ χορηγεί αποκλειστικά την επικουρική σύνταξη, όπως ρυθμίζεται με τις διατάξεις του άρθρου αυτού, και καταργείται κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος οι διατάξεις που προβλέπουν κατώτατα όρια επικουρικών συντάξεων καταργούνται και η χορήγηση της επικουρικής σύνταξης γίνεται αποκλειστικά με τους όρους του παρόντος”.

Στις 7/6/2016 εκδόθηκε η υπ’ αριθ. οικ. 25909/470/7.6.2016 απόφαση του υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τίτλο “Αναπροσαρμογή καταβαλλόμενων συντάξεων του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης” (ΦΕΚ Β’ 1605/07-06-2016), η οποία ρύθμιζε:

1. τη μεταβολή του ετήσιου ποσοστού αναπλήρωσης επανυπολογισμού των καταβαλλομένων συντάξεων (άρθρο 1),
2. τον επανυπολογισμό των ήδη καταβαλλομένων συντάξεων (άρθρο 2),
3. τον προσδιορισμό ετήσιου ή μέσου ετήσιου ποσοστού αναπλήρωσης καταβαλλομένων συντάξεων (άρθρο 3) και
4. τον υπολογισμό του ποσοστού μείωσης για τις συντάξεις της παρ. 1 του άρθρου 3 (άρθρο 4).

Κατά το περιεχόμενό της αυτή η υπουργική απόφαση δεν είχε την εξουσιοδότηση του άρθρου 96 του ν. 4387/2016, όπως σωστά καταγγέλθηκε. Στην ουσία συμπεριέλαβε αυθαίρετα και επιπλέον στοιχεία εκτός εξουσιοδοτήσεως νόμου για τον επανυπολογισμό – αναπροσαρμογή των καταβαλλομένων (μέχρι 12/5/2016) επικουρικών συντάξεων.
Όμως πολλοί αγνοούν ότι στις 19/12/2016 δημοσιεύτηκε ο ν. 4445/2016 (ΦΕΚ Α’ 236/19-12-2016), το άρθρο 56 του οποίου τροποποίησε το άρθρο 96 του ν. 4387/2016, το οποίο και αντικατέστησε εξ υπαρχής, τροποποιώντας ουσιαστικά τον τρόπο επανυπολογισμού των καταβαλλομένων ή καταβλητέων συντάξεων, δίνοντας ως προς το ζήτημα αυτό ευρείες αρμοδιότητες στον οικείο υπουργό.

Συγκεκριμένα, αυτή η τροποποιητική διάταξη του άρθρου 56 του ν. 4445/2016 ρητά ανέφερε ότι: “2. Η διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 96 του ν. 4387/2016, όπως ισχύει, αντικαθίσταται από τότε που ίσχυσε ως εξής: ‘Με απόφαση του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζεται σύμφωνα με τα ανωτέρω ο επανυπολογισμός και η αναπροσαρμογή των καταβαλλόμενων ή καταβλητέων συντάξεων του ΕΤΕΑ με τις προϊσχύουσες του παρόντος νόμου διατάξεις, ο τρόπος προσδιορισμού του ετήσιου ή μέσου ετήσιου ποσοστού αναπλήρωσης των καταβαλλόμενων συντάξεων με τις προϊσχύουσες του παρόντος νόμου διατάξεις, η διαδικασία και το αρμόδιο όργανο υλοποίησής τους, ο χρόνος αναπροσαρμογής των συντάξεων, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για το θέμα αυτό. Με την ίδια απόφαση καθορίζεται κάθε αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου και ορίζεται η εργάσιμη ημέρα κατά την οποία καταβάλλεται η μηνιαία σύνταξη του ΕΤΕΑ’».

Είναι προφανής η πρόθεση του νομοθέτη και η σκοπιμότητα της διορθωτικής παρέμβασης στο ζήτημα του επανυπολογισμού των καταβαλλομένων μέχρι τον Μάιο του 2016 επικουρικών συντάξεων, πολλές χιλιάδες εκ των οποίων -με τον ίδιο νόμο- μετά την αναπροσαρμογή τους περικόπηκαν δραστικά, όπως και σωστά καταγγέλθηκε.

Ουσιαστικά, η τροποποιητική διάταξη του ν. 4445/2016 νομιμοποίησε αναδρομικά (ex tunc) και την ανωτέρω υπ’ αριθ. οικ. 25909/470/7.6.2016 υπουργική απόφαση καθώς και ολόκληρο το περιεχόμενό της. Μάλιστα, η υπ’ αριθ. 1890/2019 πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, κρίνοντας την αντισυνταγματικότητα των περικοπών των επικουρικών συντάξεων, την νομιμοποίησε και την επικαλείται, αφού ρητά αναφέρει ότι «από την έναρξη ισχύος του παρόντος οι διατάξεις που προβλέπουν κατώτατα όρια επικουρικών συντάξεων καταργούνται και η χορήγηση της επικουρικής σύνταξης γίνεται αποκλειστικά με τους όρους του παρόντος (όπως η παράγραφος αυτή ισχύει μετά την αντικατάστασή της από τότε που ίσχυσε με την παρ. 2 του άρθρου 56 του ν. 4445/2016-Α’ 236/19.12.2016). Με απόφαση του υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζεται σύμφωνα με τα ανωτέρω ο επανυπολογισμός και η αναπροσαρμογή των καταβαλλόμενων ή καταβλητέων συντάξεων του ΕΤΕΑ με τις προϊσχύουσες του παρόντος νόμου διατάξεις, ο τρόπος προσδιορισμού του ετήσιου ή μέσου ετήσιου ποσοστού αναπλήρωσης των καταβαλλόμενων συντάξεων με τις προϊσχύουσες του παρόντος νόμου διατάξεις, η διαδικασία και το αρμόδιο όργανο υλοποίησής τους, ο χρόνος αναπροσαρμογής των συντάξεων, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για το θέμα αυτό. Με ίδια απόφαση καθορίζεται κάθε αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου και ορίζεται η εργάσιμη ημέρα κατά την οποία καταβάλλεται η μηνιαία σύνταξη του ΕΤΕΑ. Κατ’ εξουσιοδότηση της τελευταίας αυτής διατάξεως εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, η οποία αφορά τον τρόπο επανυπολογισμού – αναπροσαρμογής των ήδη καταβαλλόμενων κατά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 επικουρικών συντάξεων από το ΕΤΕΑ».

Από το απόσπασμα σκεπτικού της υπ’ αριθ. 1890/2019 απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ προκύπτει ανεπιφύλακτα ότι το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη την τροποποίηση του ν. 4387/2016 με τον ν. 4445/2016 (άρθρο 56), νομιμοποίησε τη νεώτερη αυτή διάταξη καθώς και την υπ’ αριθ. οικ.25909/470/7.6.2016 υπουργική απόφαση, και μάλιστα αναδρομικά, δηλαδή από την έκδοσή της στις 7/6/2016!

Συμπερασματικά, η ανωτέρω υπ’ αριθ. οικ. 25909/470/7.6.2016 υπουργική απόφαση, που είχε προσβληθεί ενώπιον του ΣτΕ, ακυρώθηκε μεν με την υπ’ αριθ. 1890/2019 απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, όχι όμως για τον τρόπο επανυπολογισμού και τις τεχνικές παραμέτρους αναπροσαρμογής των παλαιών επικουρικών συντάξεων (μέχρι 12/5/2016) που καθόριζε, αλλά κυρίως λόγω απουσίας αναλογιστικής μελέτης βιωσιμότητας που όφειλε να εκπονήσει το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης.

Τα 12 πρώην ταμεία επικουρικής ασφάλισης

ΕΤΕΑΜ, ΤΕΑΥΝΤΠ (Τομέας Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Ναυτικών & Τουριστικών Πρακτορείων), ΤΕΑΠΟΖΟ (Τομέας Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού εταιρειών Οινοποιίας Ζυθοποιίας & Οινοπνευματοποιίας), ΤΕΑΥΕΚ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Υπαλλήλων Εμπορικών Καταστημάτων), ΤΑΠΤΠ (Ταμείο Αλληλοβοηθείας Προσωπικού Τραπέζης Πίστεως), ΤΕΑΠΕΤΕ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος), ΤΕΑΤΤΑΘ (Τομέας Επικουρικής Ασφάλισης Τεχνικών Τύπου Αθηνών & Θεσσαλονίκης), ΤΕΑΠΥΚ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Πρατηριούχων Υγρών Καυσίμων), ΤΕΑΔ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δικηγόρων), ΤΑΣ (Τομέας Ασφάλισης Συμβολαιογράφων), ΤΕΑΙΣΥΤ (Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιοκτητών, Συντακτών & Υπαλλήλων Τύπου) και ΚΕΑΝ (Κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης Nαυτικών).