15η Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων των Καταναλωτών

Φαντάζομαι πως αρκετοί από εσάς γνωρίζετε την ύπαρξη της ημέρας αυτής. Ποια είναι όμως η ιστορία της και τι συμβολίζει στην πραγματικότητα; Την εμπνεύστηκε ο Αμερικανός Πρόεδρος JohnFKennedy, ο οποίος έστειλε ένα ειδικό μήνυμα στο Κογκρέσο των ΗΠΑ στις 15 Μαρτίου 1962, όπου για πρώτη φορά στην ιστορία έθιξε το θέμα των δικαιωμάτων των καταναλωτών. Ήταν ο πρώτος παγκόσμιος ηγέτης που ασχολήθηκε με το θέμα αυτό.

Μια εικοσαετία περίπου αργότερα, το 1983, το κίνημα των καταναλωτών όρισε την ημερομηνία αυτή ως Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων των Καταναλωτών και έκτοτε κάθε χρόνο η μέρα αυτή αποτελεί αφορμή στο να κινητοποιήσει τη δράση σε θέματα καταπάτησης των δικαιωμάτων των καταναλωτών.

Κάθε 15^η Μαρτίου λοιπόν, γίνεται μία προσπάθεια να ευαισθητοποιηθεί η παγκόσμια κοινότητα σε θέματα σχετικά με τις ανάγκες, την ισότητα και τα δικαιώματα των καταναλωτών.

Ποιο θέμα έχει η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Καταναλωτών;

Το e-commerce, με άλλα λόγια η ηλεκτρονική αγορά… ο κόσμος δηλαδή της διακίνησης προϊόντων μέσω του διαδικτύου!

Και τι εννοούμε ακριβώς λέγοντας e-commerce;

Το να έχει τη δυνατότητα ο καταναλωτής να αγοράσει οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί μέσω ίντερνετ! Από ρούχα, παπούτσια, αξεσουάρ, ηλεκτρονικές συσκευές μέχρι και την μαναβική του! Να μπορεί να πληρώσει και να κλείσει τη θέση του σε μέσα μαζικής μεταφοράς, να κανονίσει την διαμονή του και να αγοράσει εισιτήρια για θεάματα. Το κίνημα καταναλωτών λοιπόν φέτος ηγείται για δίκαιες, εύκολες και καλύτερες ψηφιακές αγορές!

Σε έναν κόσμο με ταχύτητα ψηφιακή εξέλιξη το θέμα της φετινής 15^ης Μαρτίου δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο

Ποιοι είναι οι στόχοι της Παγκόσμιας Ημέρας Καταναλωτών;

Το ηλεκτρονικό εμπόριο, γνωστό παγκοσμίως ως e-commerce έχει πραγματικά μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο ψωνίζουν οι καταναλωτές και έχει αυξήσει κατακόρυφα τις επιλογές τους. Μέχρι το 2021, το ηλεκτρονικό εμπόριο αναμένεται να αντιπροσωπεύει πάνω από το 15% των συνολικών παγκόσμιων λιανικών πωλήσεων.

Όπως όμως συμβαίνει πάντα σε κάθε εξέλιξη της τεχνολογίας πέραν του καλού που έχει προσφέρει στην αγορά δεν παύουν να ανακύπτουν θέματα και προβληματισμοί σχετικά με το e-commerce! Η φετινή παγκόσμια ημέρα λοιπόν έχει θέσει 3 βασικούς στόχους:

1. Πρόσβαση σε δίκαιο και ασφαλές διαδίκτυο

Γνωρίζατε ότι το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο το 1995 άγγιζε μόλις το 1%; Όσο για σήμερα; Ίσως θα σας παραξενέψει αν σας πω ότι περίπου ο μισός πληθυσμός στον κόσμο εξακολουθεί να μην έχει πρόσβαση στο ίντερνετ, κάτι που για εμάς αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητάς μας και απαραίτητη ή ίσως και αυτονόητη «πολυτέλεια». Παράλληλα ορισμένοι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου επιτρέπουν την πρόσβαση σε περιορισμένο μόνο εύρος ιστοσελίδων ή επιβάλλουν ανώτατα όρια δεδομένων.

2. Καταπολέμηση και εξάλειψη της ηλεκτρονικής απάτης

Ποιος είναι ο λόγος που μας κάνει ακόμη καχύποπτους ως προς τις ηλεκτρονικές αγορές παρ’ όλη την τεράστια άνθιση του e-commerce;  Ο βασικός λόγος είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης, με το 70% των καταναλωτών να ανησυχεί ότι οι ψηφιακές πληρωμές τους δεν είναι ασφαλείς.  Σε μία ηλεκτρονική αγορά που ανθίζει και επεκτείνεται καθημερινά είναι πράγματι δύσκολο να αποτραπούν οι ηλεκτρονικές απάτες. Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των καταναλωτών φαίνεται επίσης να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην online αγορά προϊόντων. Σε μία μελέτη της KPMG σε 18000 καταναλωτές  σε 50 χώρες, το 41% αυτών δήλωσε ότι το να γνωρίζουν και να μπορούν να ελέγξουν το πώς χρησιμοποιούνται τα προσωπικά τους δεδομένα θα έκανε πιο πιθανό το να εμπιστευτούν μία εταιρεία. Έτσι το κίνημα των καταναλωτών ευελπιστεί και δρα ώστε τα ηλεκτρονικά ψώνια να γίνουν ασφαλέστερα για όλους.

3. Προστασία όταν είμαστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο

Ακόμη και για ανθρώπους που κάνουν συστηματική χρήση του διαδικτύου περίπου το 49% αυτών δεν έχουν ψωνίσει ποτέ online, και όχι αδικαιολόγητα! Είναι σημαντικό οι καταναλωτές να μπορούν να εμπιστεύονται τους διαδικτυακούς εμπόρους λιανικής πώλησης, να είναι βέβαιοι ότι η χρέωση θα γίνει σωστά και ότι θα έχουν τη δυνατότητα να βρουν το δίκιο τους με νόμιμα μέσα σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά!

Το e-commerce με νούμερα

• Το 2016, εκτιμάται ότι 1,61 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αγόρασαν προϊόντα online.
• Το 2017 οι παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου έφτασαν τα 2,29 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το 2020 προβλέπεται ότι το νούμερο αυτό θα αγγίξει τα 4,06τρισεκατομμύρια δολάρια.
• Ενώ το 2011 μόλις 10% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιούσε smartphone αυτό προβλέπεται να φτάσει λίγο πιο πάνω από 36% το 2018. Η έκρηξη αυτή στη χρήση smartphone είχε ως αποτέλεσμα οι περισσότερες συναλλαγές να πραγματοποιούνται μέσω κινητού τηλεφώνου.
• Το Μάρτιο του 2016 μελέτη έδειξε ότι το 46% των χρηστών του διαδικτύου στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και το 28% αυτών στη Βόρεια Αμερική είχε αγοράσει προϊόντα μέσω μιας κινητής συσκευής, είτε μέσω smartphone είτε μέσω tablet.
• Το 2017 το 11% των online αγοραστών δήλωσε ότι ψώνιζαν διαδικτυακά μέσω smartphone σε εβδομαδιαία βάση.

Το e-commerce ανά τον κόσμο!

Σε ποιες χώρες όμως φαίνεται να ανθίζει περισσότερο η ηλεκτρονική αγορά; Το Λουξεμβούργο βρίσκεται στην κορυφή. Στις 10 πρώτες οικονομίες παγκοσμίως οι 6 είναι Ευρωπαϊκές, οι 3 από την περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού και η μία από τη Βόρεια Αμερική. Μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν 3 οικονομίες υψηλού εισοδήματος, η Δημοκρατία της Κορέας, το Χόνγκ Κόνγκ και η Σιγκαπούρη.  Η Ουρουγουάη είναι πρώτη ανάμεσα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Στην 61^η θέση η Νότιος Αφρική είναι πρώτη χώρα στην αφρικανική ήπειρο.

Ποιο είναι το προφίλ των καταναλωτών που πραγματοποιούν online αγορές;

Μία πολύ μεγάλη μελέτη της KPMG που διεξάχθηκε το 2016 ανάμεσα σε 18000 καταναλωτές, σε 50 χώρες του κόσμου μας έδωσε ενδιαφέροντα στοιχεία για το ποιοι τελικά ψωνίζουν συχνότερα online και τι αγαθά επιλέγουν.

Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με τη χρονολογία γέννησής τους. Βασικό κριτήριο για την ένταξή τους στη μελέτη ήταν να έχουν πραγματοποιήσει τουλάχιστον μία online αγορά τους τελευταίους 12 μήνες.

Πηγή: Kruh, W. (2017)

Τα βασικά ευρήματα της μελέτης

• Γεωγραφική διαφοροποίηση: Περισσότερες online αγορές πραγματοποιούν καταναλωτές της Ασίας, της Βόρειας Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης.
• Κάτι που δεν περίμεναν οι περισσότεροι ήταν ότι οι καταναλωτές της ομάδας Generation X, γεννημένοι δηλαδή μεταξύ 1966 και 1981 έκαναν 20% περισσότερες online αγορές σε σχέση με την ομάδα των νεότερων (1982-2001).
• Οι γεννημένοι μεταξύ 1946 και 1965 έκαναν παραδόξως online αγορές εξίσου συχνά με την ομάδα των νεότερων (1982-2001) και μάλιστα ξόδευαν περισσότερα χρήματα ανά αγορά.
• Online αγορές φάνηκε να πραγματοποιούν εξίσου συχνά οι άνδρες και οι γυναίκες με τους πρώτους να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα ανά αγορά.
• Προϊόντα όπως βιβλία, ηλεκτρονικά και αξεσουάρ/ρουχισμός αποτελούν τις πιο δημοφιλείς κατηγορίες online αγορών ενώ αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά οι αγορές σε προϊόντα λιγότερο εύκολα στη μεταφορά όπως έπιπλα, είδη σπιτιού και αθλητικό εξοπλισμό.

Online αγορά τροφίμων: Έχει μέλλον;

Αν και μέχρι σήμερα η κατηγορία των τροφίμων δεν είναι από τις πιο δημοφιλείς για online αγορά φαίνεται ότι και αυτή η κατηγορία θα γνωρίσει μεγαλύτερη άνθιση.  Οι εταιρείες εστιάζουν κυρίως στη νεότερη γενιά και στους νέους επαγγελματίες όπου η αγορά έτοιμων φρέσκων γευμάτων κερδίζει έδαφος με ταχύτατους ρυθμούς.

Οι υπηρεσίες online παραγγελίας φαγητού δίνουν τη δυνατότητα στον καταναλωτή να αγοράσει εύκολα και γρήγορα μία μεγάλη ποικιλία τροφίμων χωρίς να καταβάλει την παραμικρή προσπάθεια.

Πέραν όμως των έτοιμων γευμάτων ανθίζουν ολοένα και περισσότερο οι υπηρεσίες παραλαβής των ειδών super market στο σπίτι

Πέρα από την προφανή διευκόλυνση ανθρώπων που δυσκολεύονται να μετακινηθούν αυτό θα μπορούσε άραγε να οδηγήσει σε έναν κόσμο όπου όλα θα φτάνουν στην πόρτα μας με ένα «κλικ», χωρίς να κουνηθούμε στη κυριολεξία από τον καναπέ μας; Αν συνηθίζουμε να παίρνουμε το αυτοκίνητο για να φτάσουμε το ψιλικατζίδικο της γειτονιάς που είναι σε απόσταση 200 μέτρων τι θα γίνει όταν δεν θα κάνουμε ούτε αυτό; Μήπως αποκτήσουμε μία ακόμη περισσότερο καθιστική ζωή;  Ή μήπως ο χρόνος που θα κερδίζουμε με τις γρήγορες online αγορές θα μας εξασφαλίσει τον πολύτιμο αυτό ελεύθερο χρόνο ώστε να πάμε επιτέλους στο γυμναστήριο που έχουμε γραφτεί εδώ και 3 μήνες, και αναρωτιόμαστε αν υπάρχει ακόμη;

Online αγορά τροφίμων: πόσο επηρεάζει τις επιλογές μας;

Ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα μίας πρόσφατης μελέτης όπου η ομάδα των ανθρώπων που χρησιμοποίησαν υπηρεσία παραλαβής των ειδών super market στο σπίτι είχαν σημαντικά μικρότερη διαθεσιμότητα τροφίμων στο σπίτι αλλά και λιγότερα τρόφιμα πλούσια σε λίπος. Τα άτομα της ομάδας αυτή δήλωσαν ότι ο τρόπος αυτός αγοράς των αγαθών τους βοήθησε να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές.

Παρόμοια ήταν τα ευρήματα μίας μελέτης από το πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, όπου οι 28 γυναίκες που συμμετείχαν και που αγόραζαν τα τρόφιμά τους online για 8 εβδομάδες, είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να περιοριστούν στην αρχική τους λίστα αγορών και να χάσουν βάρους κατά τη διάρκεια των 8 εβδομάδων.  Πιθανώς γιατί η επιλογή αγαθών μέσω μία οθόνης μας γλιτώνει από αρκετές περιττές επιλογές που θα κάναμε χαζεύοντας προϊόντα στα ράφια του super market.