Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής απο το υπουργείο Παιδείας δίνονται οδηγίες σχετικά με την αναδιάρθρωση και εξορθολογισμό της διδακτέας ύλης των ξένων γλωσσών στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο για το σχολικό έτος 2016-2017
Η παρούσα πρόταση αναδιάρθρωσης και εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης στηρίχτηκε στην αναγκαιότητα να ανταποκριθεί η διδασκαλία του μαθήματος της Ξένης Γλώσσας στις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών/τριών και να προσαρμοστεί στο επίπεδο γλωσσομάθειάς τους. Η διαμόρφωση της πρότασης βασίστηκε στο Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών για τις Ξένες Γλώσσες (ΕΠΣ-ΞΓ), λαμβάνοντας υπόψη τα ισχύοντα εγχειρίδια για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών στο δημοτικό και στο γυμνάσιο καθώς και άλλες πηγές σχετικού εγκεκριμένου εκπαιδευτικού υλικού. Στόχος της παρούσας πρότασης είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς: να κατανοήσουν τη φιλοσοφία και το περιεχόμενο του ΕΠΣ-ΞΓ ώστε να το εφαρμόσουν στην τάξη, να μετατοπίσουν την προσοχή τους από την έννοια της «κάλυψης της ύλης» στον ίδιο τον μαθητή, στο τι θα μάθει δηλαδή και όχι στο τι θα διδαχτεί. Με την εφαρμογή του Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών των Ξένων Γλωσσών (ΕΠΣ-ΞΓ) στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο γίνεται μία αποφασιστική στροφή στην ξενόγλωσση εκπαίδευση από την υλικοκεντρική στη μαθησιοκεντρική προσέγγιση, η οποία δεν είναι απλά μια μέθοδος διδασκαλίας αλλά και ένας τρόπος οργάνωσης του διδακτικού/μαθησιακού αντικειμένου της ξένης γλώσσας, κοινός για όλες τις γλώσσες που περιλαμβάνονται στο Σχολικό Πρόγραμμα Σπουδών ή που μπορεί να συμπεριληφθούν στο μέλλον. Συγκεκριμένα, το ΕΠΣ-ΞΓ δεν προσδιορίζει την ύλη που πρέπει να διδαχτούν οι μαθητές κάθε τάξης (π.χ. τα γραμματικά και λεξιλογικά στοιχεία), αλλά περιλαμβάνει δείκτες επικοινωνιακής επάρκειας, ανά επίπεδο γλωσσομάθειας, σύμφωνα με την εξάβαθμη κλίμακα του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ)1. Οι δείκτες επικοινωνιακής επάρκειας, οι οποίοι ρηματοποιούνται ως δηλώσεις σχετικά με το τι αναμένεται να κάνει ο μαθητής για να θεωρηθεί επαρκής χρήστης της γλώσσας στο κάθε επίπεδο, έχουν προδιαγραφεί και σταθμιστεί βάσει αναλυτικών περιγραφών των γλωσσικών ικανοτήτων στις γλώσσες του σχολικού προγράμματος και προκύψει από ποικίλες πηγές: διδακτικά/σχολικά εγχειρίδια, εγχειρίδια περιγραφής του γλωσσικού προφίλ του χρήστη των ξένων γλωσσών και προδιαγραφές εξετάσεων γλωσσομάθειας. Επίσης, υποστηρίζονται από δεδομένα γλωσσικής χρήσης που έχουν παραχθεί από υποψηφίους στις εξετάσεις για το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας (ΚΠΓ), με το οποίο συνάδει το ΕΠΣ-ΞΓ, στο πλαίσιο σύνδεσης της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης στο σχολείο με την πιστοποίησή της. Το νόημα ενός προγράμματος σπουδών σαν το ΕΠΣ-ΞΓ είναι να αποστρέψει την προσοχή του εκπαιδευτικού από την «κάλυψη της ύλης» του μαθήματος για να επικεντρωθεί στον μαθητή. Στο τι θα μάθει ο μαθητής και όχι στο τι θα διδαχτεί. Με το ΕΠΣ-ΞΓ, το ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού στρέφεται στο πώς μπορεί να πράξει γλωσσικά ο κάθε μαθητής, με όλες τις πηγές νοηματοδότησης που του παρέ-χονται εντός και εκτός σχολείου και που θα πρέπει να αξιοποιήσει ο μαθητής μέσα από γλωσσικές δραστηριότητες, με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού. Εν τέλει, σκοπός της εκπαίδευσης με βάση το ΕΠΣ-ΞΓ είναι να βοηθηθεί ο μαθητής να αποκτήσει σχετική επάρκεια ώστε να επικοινωνεί μέσω της γλώσσας που μαθαίνει, ακόμη και εάν η γλωσσική του παραγωγή δεν χαρακτηρίζεται από απόλυτη γλωσσική ορθότητα ή δεν είναι πάντα απολύτως κατάλληλη για την περίσταση επικοινωνίας ή για το συγκεκριμένο συγκειμενικό πλαίσιο. Η επίδοση των μαθητών τα μαθήματα του σχολείου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ένας από τους οποίους είναι οι διαφορές στη γνωστική, κοινωνική και βιολογική ανάπτυξή τους, καθώς και στα είδη ευφυΐας. Διαφορετικά άτομα και διαφορετικές κοινωνικές ομάδες μαθητών της ίδιας ηλικίας στην ίδια τάξη έχουν διαφορετικούς πόρους νοηματοδότησης και διαφορετικές εμπειρίες και γνώσεις, διαφορετική γνωστική και κοινωνική εξέλιξη, η οποία εξαρτάται και από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν. Ως εκ τούτου, η εκπαίδευση που προσφέρεται στους μαθητές δεν μπορεί να είναι αποδοτική αν δεν λαμβάνει υπόψη αυτά τα δεδομένα, αν δεν είναι διαφοροποιημένη και προσαρμοσμένη στα χαρακτηριστικά των διαφορετικών μαθητών σε μια τάξη, των διαφορετικών τμημάτων ή ομάδων μαθητών και των μαθητών διαφορετικών σχολείων. Η ανάγκη ωστόσο μιας ξενόγλωσσης εκπαίδευσης προσαρμοσμένης στη γλωσσομάθεια των μαθητών, διαφοροποιημένη ανά τμήμα, τάξη, σχολείο, καθώς επίσης και διαφοροποιημένη μέσα στην ίδια τάξη γίνεται ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ επειδή προστίθεται ο παράγοντας της γλωσσικής παρακαταθήκης. Δεδομένου ότι η ξένη γλώσσα αποτελεί το αντικείμενο αλλά και το μέσον της εκμάθησής της, δεν αρκεί μόνο η διδασκαλία των κανόνων γραμματικής ή του λεξιλογίου της για να αποκτήσει ο μαθητής την ευχέρεια αποτελεσματικής επικοινωνίας σε πραγματικές ή κατασκευασμένες συνθήκες. Με δεδομένο ότι οι έλληνες μαθητές έρχονται στη σχολική τάξη με διαφορετικά επίπεδα γλωσσομάθειας – ειδικά στην Αγγλική, και ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες τάξεις του Δημοτικού καθώς και στις τάξεις του Γυμνασίου — είναι πολύ σημαντικό, ο/η εκπαιδευτικός: να διαγνώσει το γενικό επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών και να προβεί σε έρευνα των αναγκών τους, να προσαρμόσει την εκπαιδευτική διαδικασία στο προφίλ των μαθητών που έχει (α) σε διαφορετικά τμήματα μιας ξενόγλωσσης τάξης, (β) σε διαφορετικές τάξεις του ίδιου σχολείου, και (γ) σε διαφορετικά σχολεία να ακολουθήσει πρακτικές διαφοροποιημένης διδασκαλίας στο τμήμα μιας τάξης το οποίο έχει μαθητές διαφορετικών επιπέδων γλωσσομάθειας. Περαιτέρω οδηγίες παρέχονται στον Οδηγό του Εκπαιδευτικού, στον ιστότοπο του ΙΕΠ (www.iep.edu.gr) , στο πεδίο ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ). Ο ρόλος του εκπαιδευτικού της ξένης γλώσσας είναι, επιπλέον, εξαιρετικά απαιτητικός καθώς το έργο του προϋποθέτει σημαντικό χρόνο για την προετοιμασία του και αξιώνει μια συνεχή διαλογική διαδικασία μέσα στην τάξη που προϋποθέτει δημιουργικότητα και εφευρετικότητα ώστε να χρησιμοποιεί το σχολικό εγχειρίδιο ως βοήθημα και όχι αποκλειστικό εργαλείο της διδασκαλίας του. Συγκεκριμένα, ο/η εκπαιδευτικός καλείται: (α) να σχεδιάσει διαφορετικό αναλυτικό πρόγραμμα για την κάθε τάξη, βάσει των χαρακτηριστικών των μαθητών και του ΕΠΣ-ΞΓ, το οποίο προσδιορίζει όχι μόνο τις γενικές απαιτήσεις ανά επίπεδο γλωσσομάθειας αλλά επίσης: – τα είδη γραπτού και προφορικού λόγου που αναμένεται να κατανοεί ο μαθητής σε κάθε επίπεδο καθώς και τον τρόπο κατανόησης/αξιολόγησής του (δηλ. περιλαμβάνει δείκτες ή περιγραφητές κατανόησης γραπτού και προφορικού λόγου για κάθε επίπεδο γλωσσομάθειας) – τα είδη γραπτού και προφορικού λόγου που αναμένεται να παράγει ο μαθητής σε κάθε επίπεδο γλωσσομάθειας και τα λεξικογραμματικά μέσα εκφοράς του λόγου (δηλ. περιλαμβάνει δείκτες ή περιγραφητές κατανόησης γραπτού και προφορικού λόγου για κάθε επίπεδο γλωσσομάθειας) – τρόπους διαμεσολάβησης από την ελληνική στην ξένη γλώσσα (β) να εκπονήσει κατάλληλα για την κάθε περίπτωση εκπαιδευτικά σενάρια, παραδείγματα των οποίων έχουν εκπονηθεί και αναρτηθεί στην πλατφόρμα ΑΙΣΩΠΟΣ (http://aesop.iep.edu.gr/) (γ) να προσαρμόσει τις δραστηριότητες του εγχειριδίου στο επίπεδο γλωσσομάθειας της κάθε τάξης ή και των διαφορετικών μαθητών μέσα στην τάξη, αξιοποιώντας, μεταξύ άλλων, το ψηφιακό υλικό που είναι διαθέσιμο για τα μαθήματα Αγγλικής, Γαλλικής και Γερμανικής στο ΦΩΤΟΔΕΝΔΡΟ (http://photodentro.edu.gr/)
