Σύμφωνα με τις δημοσιευμένες εκτιμήσεις της ΔΕΗ, τα αθροιζόμενα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα λιγνίτη και τύρφης ισοδυναμούν με 575 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου, τρέχουσας αξίας σχεδόν 175,9 δισ. δολαρίων (με δείκτη τη χθεσινή τιμή του Μπρεντ). Σύμφωνα με τελευταία επίσημη πληροφόρηση, για τη διαδικασία της απολιγνιτοποίησης θα διατεθούν 6,2 δισ. ευρώ από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ποσό μάλλον μικροσκοπικό σε σχέση με την αξία αυτού του ενεργειακού πόρου, ο οποίος στο μεγαλύτερο μέρος του θα αντικατασταθεί από εισαγόμενο ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο, και όχι από τοπικά εγκατεστημένες ΑΠΕ (όπως εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει αν ρίξει μια ματιά στις περιοδικές εκθέσεις του ΑΔΜΗΕ). Υπάρχουν χειροπιαστά έμμεσα οικονομικά οφέλη για τη χώρα που να δικαιολογούν αυτή την ιδιαίτερα προβεβλημένη πρωτοβουλία, όταν μάλιστα αναμένεται αξιόλογη αύξηση της ζήτησης ενόψει ηλεκτροκίνησης των οχημάτων;
Κάποιοι θα απαντήσετε ότι η εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη δεν είναι πλέον συμφέρουσα λόγω των γνωστών τελών διοξειδίου του άνθρακα. Λέγεται και γράφεται συχνά, ωστόσο δεν έχω δει δημοσιευμένη ενδελεχή μελέτη που να εξετάζει εναλλακτικά σενάρια, όπως π.χ. την εκμετάλλευση μόνο των κοιτασμάτων με υψηλή θερμογόνο δύναμη, την αντικατάσταση των απαρχαιωμένων μονάδων από νέες αποδοτικότερες, την ορθολογική αξιοποίηση των παραπροϊόντων της καύσης και της αποθείωσης (ιπτάμενη τέφρα και χημική γύψος), την αξιοποίηση της τηλεθέρμανσης και για παραγωγικές δραστηριότητες, τις νέες μεθόδους carbon capture and storage, ένα διαφορετικό μισθολογικό καθεστώς από το ισχύον, την παραγωγή συνθετικού αερίου και τη διανομή του μέσω τοπικών δικτύων, και ίσως περισσότερες δυνατότητες.
Κάποιοι πάλι θααναφερθείτε στην περιβαλλοντική επιβάρυνση. Πάνω σ’ αυτό θα επαναλάβω ότι τα περιβαλλοντικά τέλη αφορούν μόνο το διοξείδιο του άνθρακα, αέριο σαφώς βλαβερό για την ατμόσφαιρα ολόκληρου του πλανήτη, μα όχι για την υγεία όσων ζουν και εργάζονται κοντά σε λιγνιτικές μονάδες − το οποίο εξάλλου εκπέμπεται και από την καύση ΦΑ, αν και μειωμένο κατά 50%. Εκείνων των ανθρώπων οι ζωές φθείρονται από άλλες σοβαρές αιτίες, κυρίως από τις εκπομπές θείου και αιθάλης, οι οποίες όμως μπορούν άνετα να ελεγχθούν πλήρως μέσω γνωστών και διαδεδομένων μηχανικών διατάξεων, όπως άλλωστε συμβαίνει στον… πολιτισμένο κόσμο εδώ και δεκαετίες. Μπορεί να ακουστεί κυνικό, μα ελάχιστα θα μειωθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη αν η Ελλάδα τρέξει να γίνει κράτος μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα.
Τέλος, αναφέρεται συχνά η δυνατότητα των μονάδων ΦΑ να συνδυάζονται καλύτερα με τις ΑΠΕ, καθώς μπορούν να ενεργοποιούνται με ταχύτητα σε περιόδους σημαντικής αύξησης της ζήτησης. Κάτι τέτοιο οπωσδήποτε αληθεύει, όμως και πάλι δεν έχει διευκρινιστεί πόσο μεγάλο κομμάτι της ζήτησης αυτού του είδους είναι ήδη καλυμμένο από τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις φυσικού αερίου, και αν απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις προς επίτευξη αυτού του στόχου.
Παρά τον θετικό διεθνή αντίκτυπό της, πολύ φοβάμαι ότι η εσπευσμένη απολιγνιτοποίηση θα επιβαρύνει περαιτέρω το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο, θα στερήσει αναπτυξιακές προοπτικές από περιοχές της ελληνικής περιφέρειας, ενώ ταυτόχρονα θα οδηγήσει σε φτώχεια και ερήμωση τη δυτική Μακεδονία. Ας μην έχουμε την εντύπωση ότι ένας τόπος μπορεί να παραμείνει ζωντανός όταν οι κάτοικοι του είναι αργόσχολοι λήπτες προνοιακών επιδομάτων, πολιτικής που συμπεριλαμβάνεται στην ενωσιακή Πλατφόρμα Αντικατάστασης του Άνθρακα. Για να μην ισχύσει το αρνητικό σενάριο, θα πρέπει είτε να ξεκινήσει άμεσα η άντληση υδρογονανθράκων από εθνικές πηγές, ή να «ανταμειφθεί» η χώρα γι’ αυτή την επιλογή της μέσω τεράστιων επενδύσεων στους εξωστρεφείς τομείς της βιομηχανίας, της πληροφορικής και του τουρισμού.
Μακάρι νααποδειχθούν λανθασμένες οι παραπάνω σκέψεις μου. Όπως μακάρι να αποδειχθεί λανθασμένη κι η επιφύλαξή μου για επιτυχή εφαρμογή της διαλογής ανακυκλώσιμων στην πηγή, όταν στον τόπο μας η γενικευμένη ανομία και η περιφρόνηση στη φύση αποτελούν καθεστώς. Όπως μακάρι να είναι λανθασμένη και η ανησυχία μου για την εξόντωση πολλών μικρών επιχειρήσεων εξαιτίας της εξαγγελθείσας κατάργησης των πλαστικών μίας χρήσης.
