Στο πολυνομοσχέδιο για την εφαρμογή της συμφωνίας με τους εταίρους που κατατέθηκε στη Βουλή και αναμένεται να ψηφιστεί την Τρίτη, περιελήφθησαν οι διατάξεις για την αναδιοργάνωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την εφαρμογή του λεγόμενου «target model» που προβλέπουν οι Κοινοτικές Οδηγίες. Πρόκειται για το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που είχε τεθεί σε διαβούλευση στις αρχές του μήνα.
Οι βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπουν τη δημιουργία νέων αγορών ενέργειας που –σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις- θα επιτρέπουν σε προμηθευτές και παραγωγούς καλύτερο προγραμματισμό και διαχείριση του ρίσκου, με στόχο την ανταγωνιστικότερη λειτουργία του συστήματος και την επίτευξη καλύτερων τιμών για τους καταναλωτές. Συγκεκριμένα, με το νομοσχέδιο, δημιουργούνται:
– Χονδρική Αγορά Προθεσμιακών Προϊόντων Ηλεκτρικής Ενέργειας.
– Αγορά Επόμενης Ημέρας, στην οποία πραγματοποιούνται συναλλαγές αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με υποχρέωση φυσικής παράδοσης την επόμενη ημέρα.
– Ενδοημερήσια Αγορά στην οποία πραγματοποιούνται συναλλαγές αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με υποχρέωση φυσικής παράδοσης, μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής Εντολών Συναλλαγών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και αφορούν την Ημέρα Εκπλήρωσης Φυσικής Παράδοσης.
– Αγορά εξισορρόπησης με την οποία εξασφαλίζονται οι απαιτούμενες εφεδρείες ισχύος. Με άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου λαμβάνεται μέριμνα για την προστασία των εργαζομένων στις Εταιρίες Παροχής Αερίου οι οποίες σύμφωνα με ρυθμίσεις που έχουν ήδη ψηφιστεί, πρέπει να διαχωρίσουν τις δραστηριότητες των δικτύων από την εμπορία και προβλέπεται ότι για διάστημα 5 ετών από την ολοκλήρωση της απόσχισης του κλάδου προμήθειας ή διανομής, οι υφιστάμενες ή νέες εταιρίες που θα ιδρυθούν δεν θα μπορούν να απολύσουν προσωπικό που προέρχεται από τις υφιστάμενες ΕΠΑ ή τη ΔΕΠΑ.
Ρυθμίζονται επίσης λεπτομέρειες για την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου, ενώ για τα τέλη του ΔΕΣΦΑ ορίζεται τέλος, ότι η χρονική περίοδος στην οποία θα κατανεμηθεί η είσπραξη της διαφοράς που οφείλεται στην εταιρία για τα έτη 2006 – 2015 θα καθοριστεί από τη ΡΑΕ (προηγούμενη ρύθμιση που καταργείται προέβλεπε την κατανομή της οφειλής σε 40 χρόνια). Αναλυτικά, σύμφωνα με την αιτιολογική Έκθεση στο νομοσχέδιο και σε ότι αφορά την αγορά ενέργειας αναφέρονται τα εξής:
«Αποσκοπείται η αναδιοργάνωση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, κατ’ εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Κανονισμών σχετικά με τους όρους πρόσβασης στο δίκτυο για τις διασυνοριακές ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας [(ΕΚ) 714/2009] και με τον καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών για την κατανομή της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφόρησης [(ΕΕ) 2015/1222], στο πλαίσιο ολοκλήρωσης της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Διευρύνονται οι αρμοδιότητες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), με την προσθήκη, πέραν των προβλεπομένων με την ισχύουσα νομοθεσία (ν.4001/2011) και της άσκησης των αρμοδιοτήτων των ρυθμιστικών αρχών που προβλέπονται στους προαναφερόμενους Κανονισμούς, καθώς και στον Κανονισμό (ΕΕ) 1227/2011 για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας.
Η έναρξη λειτουργίας κάθε Αγοράς, καθώς και των απαιτούμενων ενεργειών για την επίτευξη της λειτουργίας αυτής προσδιορίζεται, με υπουργική απόφαση. Παρέχεται η δυνατότητα συνεργασίας της ΡΑΕ με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, σχετικά με θέματα που αφορούν στη λειτουργία της ενεργειακής αγοράς και τη διάθεση των ενεργειακών προϊόντων χονδρικής. Ρυθμίζονται θέματα οργάνωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και συγκεκριμένα:
α. Προσδιορίζονται οι Αγορές (Χονδρική Αγορά Προθεσμιακών Προϊόντων Ηλεκτρικής Ενέργειας, Αγορά Επόμενης Ημέρας, Ενδοημερήσια Αγορά και Αγορά Εξισορρόπησης), στις οποίες διενεργούνται οι σχετικές συναλλαγές στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας
. β. Περιγράφονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε μιας των προαναφερόμενων Αγορών και καθορίζονται θέματα λειτουργίας αυτών.
γ. Περαιτέρω, προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι: ί) οι αρμόδιοι, κατά περίπτωση, Διαχειριστές οφείλουν να διαθέτουν κατάλληλα πιστοποιημένα πληροφοριακά συστήματα για τη διασφάλιση της λειτουργικής διεπαφής μεταξύ τους και την ομαλή μεταφορά δεδομένων,
ΐί) οι συναλλαγές που τελούνται στο πλαίσιο των ανωτέρω Αγορών, διέπονται από το ελληνικό δίκαιο και προσδιορίζονται τα αρμόδια Δικαστήρια για τη δικαστική επίλυση των διαφορών που τυχόν ανακύψουν, κατά την εφαρμογή των ρυθμίσεων. Ορίζεται η εταιρεία με την επωνυμία “ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΕ” (ΛΑΓΗΕ ΑΕ), ως ο Διαχειριστής της Χονδρικής Αγοράς Προθεσμιακών Προϊόντων Ηλεκτρικής Ενέργειας και καθορίζονται οι αρμοδιότητες αυτού (μέριμνα για τη λειτουργία της εν λόγω Αγοράς, εκκαθάριση αυτής, τήρηση μητρώων, κάλυψη, εκκαθάριση και διακανονισμό των συναλλαγών κ.λπ.).
Παρέχεται η δυνατότητα ορισμού, μετά από μία τριετία και άλλων νομικών προσώπων πέραν της ΑΑΓΗΕ Α.Ε. ως Διαχειριστών της εν λόγω Αγοράς, σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία. Προσδιορίζονται τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν σωρευτικά οι υποψήφιοι (οικονομικοί πόροι, τεχνική υποδομή κ.λπ.). Προβλέπεται η ύπαρξη στην ελληνική επικράτεια εθνικού νόμιμου μονοπωλίου υπηρεσιών συναλλαγών επόμενης ημέρας και ενδοημερησίως, το οποίο αποκλείει τον ορισμό περισσότερων του ενός Ορισθέντος Διαχειριστή Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΟΔΑΗΕ).
Ο εν λόγω Διαχειριστής ορίζεται με απόφαση της ΡΑΕ και ασκεί τις προβλεπόμενες αρμοδιότητες (κάλυψη, εκκαθάριση και διακανονισμός των συναλλαγών των Συμμετεχόντων στην Αγορά Επόμενης Ημέρας και στην Ενδοημερήσια Αγορά κ.λπ.). Οι ανωτέρω ρυθμίσεις δεν θίγουν τον ορισμό, κατά τα ισχύοντα, της ΛΑΓΗΕ Α.Ε. ως ΟΔΑΗΕ, ενώ η ΡΑΕ είναι αρμόδια για την παρακολούθηση της τήρησης από τη ΛΑΓΗΕ Α.Ε. των κριτηρίων ορισμού της ως ΟΔΑΗΕ, την έγκριση των τελών που μπορούν να χρεωθούν σχετικά με τις υπηρεσίες αυτής λόγω εθνικού μονοπωλίου, καθώς και την ανάκληση του ανωτέρω Διαχειριστή. Πέραν των οριζόμενων αρμοδιοτήτων τους, οι προαναφερόμενοι Διαχειριστές μπορούν να συστήνουν ή να συμμετέχουν σε νομικά πρόσωπα με εξειδικευμένο σκοπό, να αναθέτουν εργασίες ή λειτουργίες σε τρίτα μέρη κ.λπ.
Οι ανωτέρω Διαχειριστές εισπράττουν από τους Συμμετέχοντες τέλη, για τη διαχείριση και λειτουργία της Αγοράς, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα. Οι Διαχειριστές των Αγορών είναι αρμόδιοι, για την Κάλυψη, την Εκκαθάριση και το Διακανονισμό των Συναλλαγών. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι, σε περίπτωση αδυναμίας των Συμμετεχόντων να εκπληρώσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις, οι Διαχειριστές των Αγορών καλύπτουν τις διενεργούμενες συναλλαγές. Προς τούτο, οι Διαχειριστές μπορούν να ζητούν την παροχή εγγυήσεων ή άλλης ασφάλειας, να συστήνουν συνεγγυητικό ταμείο χρηματοδοτούμενο από εισφορές των Συμμετεχόντων στις Αγορές και να λαμβάνουν κάθε πρόσφορο μέτρο, κατά τα οριζόμενα. Οι εν λόγω Διαχειριστές οφείλουν, επίσης, να: αα) εγείρουν αξιώσεις κατά των Συμμετεχόντων, με σκοπό την ανάκτηση των ποσών που καταβλήθηκαν για την Κάλυψη των Συναλλαγών, ββ) προβούν στην εύρεση νομικού προσώπου, που πρέπει να πληροί τα προβλεπόμενα κριτήρια, για την, άσκηση των προαναφερόμενων αρμοδιοτήτων.
Προσδιορίζονται τα Καθήκοντα του Διαχειριστή του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ), ο οποίος λειτουργεί, εκμεταλλεύεται, συντηρεί και αναπτύσσει το Σύστημα ΕΣΜΗΕ, με σκοπό τον επαρκή εφοδιασμό της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια. Προς τούτο, ο Διαχειριστής του ΕΣΜΗΕ, μεταξύ άλλων:
ί) παρέχει πρόσβαση στο Σύστημα στους κατόχους άδειας παραγωγής, προμήθειας ή εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας,
ίί) επιτρέπει τη σύνδεση του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΗΕ) με το ΕΣΜΗΕ,
ίϋ) καταρτίζει το Πρόγραμμα Κατανομής σύμφωνα με τον Κώδικα Εξισορρόπισης,
ίν) εισπράττει τα τέλη πρόσβασης στο Σύστημα και διευθετεί τις σχετικές χρεοπιστώσεις,
ν) χορηγεί και διαχειρίζεται την πρόσβαση τρίτων στο Σύστημα,
νί) διαχειρίζεται την Αγορά Εξισορρόπησης,
νίί) είναι αρμόδιοςγια την Κάλυψη, την Εκκαθάριση και τον Διακανονισμό των Συναλλαγών στις Αγορές που διαχειρίζεται κ.λπ.
β. Επιτρέπεται ο ανωτέρω Διαχειριστής να συνάπτει, κατόπιν διαγωνισμού ή μέσω συμμετοχής του στις Αγορές, συμβάσεις αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας, για τις οριζόμενες περιπτώσεις. γ. Επίσης, ο εν λόγω Διαχειριστής:
ί) μπορεί να προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τεχνικής φύσεως σε θέματα αρμοδιότητάς του σε διαχειριστές ή κυρίους συστημάτων μεταφοράς έναντι αμοιβής, να συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα, καθώς και σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε.,
ϋ) εισπράττει από τους Συμμετέχοντες τέλη για την παροχή υπηρεσιών στο πλαίσιο λειτουργίας των Αγορών που διαχειρίζεται, τα οποία τελούν υπό την έγκριση της ΡΑΕ. Επανακαθορίζονται ο σκοπός και οι αρμοδιότητες της “ΛΑΓΗΕ ΑΕ”, η οποία, πέραν των προβλεπομένων με την κείμενη νομοθεσία και των προαναφερόμενων:
ί) διενεργεί την Ενδοημερήσια Αγορά, ϋ) είναι αρμόδια για την Κάλυψη, την Εκκαθάριση και τον Διακανονισμό των Συναλλαγών στις Αγορές που διαχειρίζεται,
ίίί) συνεργάζεται με τον Διαχειριστή του ΕΣΜΗΕ,
ίν) εισπράττει από τους Συμμετέχοντες τέλη για την παροχή των υπηρεσιών της,
ν) συνάπτει συμβάσεις πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας,
νί) μπορεί να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες έναντι αμοιβής σε τρίτους διαχειριστές ή χρηματιστήρια και να συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα, καθώς και σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. κ.λπ.. Ρυθμίζονται θέματα σχετικά με την κατάρτιση και την τροποποίηση των Κωδίκων των Αγορών (Κώδικας Χονδρικής Αγοράς Προθεσμιακών Προϊόντων Ηλεκτρικής Ενέργειας, Κώδικας Αγοράς Επόμενης Ημέρας, Κώδικας Ενδοημερήσιας Αγοράς και Κώδικας Αγορά Εξισορρόπησης), με τους οποίους καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας αυτών. Τροποποιούνται συγκεκριμένες διατάξεις των νόμων 4001/2011, 4342/2015 και 4409/2016. Ειδικότερα:
α. Ρυθμίζονται εκ νέου θέματα σχετικά με τη λήψη ρυθμιστικών μέτρων που μπορεί να επιβάλλει η ΡΑΕ σε επιχειρήσεις που ασκούν Ενεργειακές Δραστηριότητες για την εύρυθμη λειτουργία των ενεργειακών αγορών.
β. Ορίζεται ότι, δεν απαιτείται από τη ΡΑΕ η διεξαγωγή δημόσιας διαβούλευσης, στις περιπτώσεις που έχει προηγηθεί σχετική διαδικασία από ευρωπαϊκούς φορείς (ΕΕ κ.λπ.), για την εφαρμογή των προαναφερόμενοι Ευρωπαϊκών Κανονισμών.
γ. Ρυθμίζονται εκ νέου θέματα σχετικά με τις Εταιρείες Διανομής Αερίου και συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:
ί) Μειώνεται στα τρία (3) έτη, κατ’ ανώτατο όριο (αντί πέντε που προβλέπεται), η διάρκεια της χρονικής περιόδου, κατά την οποία η ΔΕΠΑ Α.Ε. και οι υφιστάμενες ΕΠΑ Αττικής, Θεσσαλίας και Θεσσαλονίκης θα μπορούν να υποστηρίζουν τη λειτουργία των νέων εταιρειών διανομής ή προμήθειας αερίου, προκειμένου να αναπτύξουν πλήρως τις δικές τους υπηρεσίες.
Επανακαθορίζεται η προθεσμία, εντός της οποίας μεταφέρεται το προσωπικό της ΔΕΓίΑ Α.Ε. στη νέα εταιρεία διανομής ή προμήθειας, από την ολοκλήρωση της απόσχισης του αντίστοιχου κλάδου. Διευκρινίζεται ότι, οι νέες εταιρίες δεν μπορούν να προβούν, για χρονική περίοδο πέντε (5) ετών από την ολοκλήρωση της απόσχισης, σε απολύσεις των εργαζομένων που προέρχονται από τις υφιστάμενες ΕΠΑ και την ΔΕΠΑ Α.Ε., εξαιτίας της απόσχισης. Επανακαθορίζονται τα θέματα, που ρυθμίζονται με τον Κώδικα Διαχείρισης του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) και προβλέπεται ότι, ειδικά, για τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (Μ.Δ.Ν.), η ΔΕΗ Α.Ε. μπορεί να παρέχει στη ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε., και μέχρι το τέλος του έτους 2019, υποστηρικτικές υπηρεσίες, καθώς και υπηρεσίες σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών, έναντι εύλογου ανταλλάγματος, για την κάλυψη του κόστους παροχής τους, με Συμβάσεις, κατόπιν έγκρισης από τη ΡΑΕ.
Παρατείνεται η καταβολή του ετήσιου τέλους διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ειδικά για το έτος 2015 έως τις 14-10-2016 (έληξε 31-1-2016) και για το έτος 2016, μπορεί να καταβληθεί έως τις 31-1-2017.
Ορίζεται ότι, η Ανακτήσιμη Διαφορά του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου για τα έτη 2006-2015 επιμερίζεται στα έτη από το 2017 και μετά από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας με την αναθεώρηση του Κανονισμού Τιμολόγησης Βασικών Δραστηριοτήτων του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα.(Κατά τα ισχύοντα, κατανέμεται ισόποσα σε κάθε ένα έτος από τα επόμενα σαράντα έτη, από το 2017 και μετά.) Περιλαμβάνονται τελικές και μεταβατικής ισχύος διατάξεις, που αναφέρονται: ί) στην ανάληψη καθηκόντων από την ΛΑΓΗΕ Α.Ε ως Διαχειριστού της Ενδοημερήσιας Αγοράς, μέχρι την επίτευξη της ενιαίας ενδοημερήσιας σύζευξης των ευρωπαϊκών αγορών και ϋ) την άσκηση από τον Διαχειριστή ΕΣΜΗΕ των αρμοδιοτήτων σχετικά με την Κάλυψη, την Εκκαθάριση και τον Διακανονισμό των Συναλλαγών, μετά την εκκίνηση της Αγοράς Εξισορρόπησης.
