78 χρόνια από την εντυπωσιακή απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Κράιπε [εικόνες]

Σήμερα, συμπληρώνονται 78 χρόνια από μια ξεχωριστή σελίδα στο βιβλίο της αντίστασης του ελληνικού λαού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που γράφεται με την απαγωγή του Γερμανού στρατηγού Χάινριχ Κράιπε, στην Κρήτη, στις 26 Απριλίου 1944.

Ο Κράιπε, που αποτελεί μυθικό πρόσωπο για τους στρατιώτες της Βέρμαχτ, φτάνει στη Μεγαλόνησο μόλις τον Φεβρουάριο του 1944 για να ξεκουραστεί από τη μακρόχρονη παρουσία του στην πρώτη γραμμή του ανατολικού μετώπου. Αρχικός στόχος των Συμμάχων για την απόπειρα απαγωγής είναι ο στρατηγός του γερμανικού στρατηγείου, Φίντριχ Μίλερ, το παρωνύμιο του οποίου, «χασάπης της Κρήτης», αρκεί για να περιγράψει τον τρόπο που αντιμετωπίζει την ηρωική αντίσταση των Κρητικών.

Ομάδα κρούσης

Η ομάδα που προετοιμάζει την ενέργεια αποτελείται από τον Βρετανό ταγματάρχη Πάτρικ Λι Φέρμορ με το ψευδώνυμο Φιλεντέμ, τον Βρετανό Ιβάν Στάνλεϊ Μος με το ψευδώνυμο Μπίλι και αρκετούς Κρητικούς. Δεν είναι υπερβολή στους δεύτερους να υπολογίσουμε και τον Πάτρικ Λι Φέρμορ, που η παρουσία του πριν από την κήρυξη του πολέμου, στη διάρκεια της Κατοχής αλλά και στην επόμενη ζωή του του δίνει επάξια τον τίτλο του Ελληνα πατριώτη. Τη ριψοκίνδυνη ομάδα στελεχώνουν, μεταξύ άλλων, και οι χωροφύλακες Μανώλης Πατεράκης, Στρατής Σαβιολάκης ή Σαβιολής και Αντώνης Ζιωδάκης, ο ανθυπολοχαγός Γιώργος Τυράκης, ο Ηλίας Αθανασάκης, ο Δημήτρης Τζατζάς, ο Μιχάλης Ακουμιανάκης και ο Γρηγόρης Χναράκης, κάποιοι εκ των οποίων είναι εκπαιδευμένοι στα σαμποτάζ.

Οι πρώτοι τέσσερις πέφτουν με αλεξίπτωτο, ύστερα από 12 αποτυχημένες προσπάθειες λόγω κακών καιρικών συνθηκών, στον Ομαλό στις 4 Φεβρουαρίου, και οι υπόλοιποι αποβιβάζονται τη νύχτα της 3ης με 4η Μαρτίου στην περιοχή Αλυκές, στα νότια παράλια του Νομού Ηρακλείου. Οι Φέρμορ και Μος, ντυμένοι Κρητικοί βοσκοί, παρατηρούν τα δρομολόγια του στρατηγού και καταστρώνουν την επόμενη κίνησή τους. Τα αρχικά σχέδια των Συμμάχων, που προβλέπουν απαγωγή από τη βίλα «Αριάδνη», όπου διαμένει ο στρατηγός Κράιπε, ναυαγούν γρήγορα, λόγω της τριπλής σειράς ηλεκτροφόρων συρμάτων, της διμοιρίας και των σκυλιών που φρουρούν τον χώρο.

Εξασφάλισαν δύο γερμανικές στολές που τις έραψαν Κρητικοί στα μέτρα τους και εφόδια για τον δρόμο διαφυγής, ενώ όρισαν τα σινιάλα. Μία λάμψη με τον φακό θα σήμαινε ότι όλα πάνε καλά και ο στρατηγός έφυγε από το στρατηγείο μόνο με τον οδηγό του, χωρίς συνοδεία.

Το σημείο που τελικά επιλέγεται για την απόπειρα είναι μια κλειστή στροφή, όπου το Opel Kapitan του στρατηγού κόβει αναγκαστικά ταχύτητα. Η πρώτη προσπάθεια στις 24 Απριλίου αναβάλλεται την τελευταία στιγμή, όταν ο Κράιπε επιστρέφει νωρίτερα σπίτι του. Ομως, στις 26 Απριλίου, στις 9.30 το βράδυ, οι αντάρτες, ντυμένοι με γερμανικές στολές ραμμένες από ράφτες και μοδίστρες του Ηρακλείου, σταματούν για υποτιθέμενο έλεγχο το αμάξι του στρατηγού που το οδηγεί ο ανιψιός του. Οταν ο Κράιπε βγάζει να δείξει τα χαρτιά του εκνευρισμένος από τον έλεγχο, ο Φέρμορ τού βάζει στο πρόσωπο το όπλο λέγοντάς του ότι από εκείνη τη στιγμή είναι αιχμάλωτος των Βρετανών. Παράλληλα, ο Μος χτυπάει τον οδηγό στο κεφάλι, ο Τυράκης τον σέρνει έξω από το αμάξι φορώντας του χειροπέδες, ενώ οι υπόλοιποι βγάζουν έξω τον Κράιπε περνώντας του χειροπέδες και δένοντάς τον ολόκληρο.

Η ομάδα των ανταρτών χρειάζεται να περάσει 22 γερμανικά μπλόκα, με τον Κράιπε δεμένο στο πίσω κάθισμα και τον Φέρμορ να μιμείται τον Γερμανό στρατηγό, ώσπου να εγκαταλείψουν το αμάξι αφήνοντας πάνω του ένα γράμμα προς τους Γερμανούς: «Κύριοι, ο διοικητής σας αιχμαλωτίστηκε προ ολίγου από μια βρετανική δύναμη μάχης υπό τον έλεγχό μας (σ.σ.: του Φέρμορ και του Μος). Ωσπου να το διαβάσετε αυτό, τόσο ο στρατηγός όσο και εμείς θα βρισκόμαστε στο Κάιρο. Θέλουμε να τονίσουμε ότι η επιχείρηση αυτή πραγματοποιήθηκε χωρίς καμία βοήθεια από Κρήτες. Οποιαδήποτε αντίποινα κατά του τοπικού πληθυσμού θα είναι τελείως απρόκλητη και άδικη. Auf baldiges Wiedersehen! ΥΓ.: Λυπούμαστε πολύ που αφήνουμε το αυτοκίνητο».

Στην πραγματικότητα, οι αντάρτες αφήνοντας το στρατιωτικό αυτοκίνητο κοντά στη θάλασσα αφήνουν να εννοηθεί ότι τους παραλαμβάνει υποβρύχιο, μπλοφάρουν. Η διάψευση έρχεται άμεσα από τον συμμαχικό ραδιοφωνικό σταθμό Καΐρου, που μεταδίδει κατά λάθος την πληροφορία ότι ο απαχθείς Γερμανός στρατηγός κατευθύνεται προς την Αίγυπτο μέσω των βουνών της Κρήτης. Παρότι η διαφυγή προς το συμμαχικό στρατηγείο στο Κάιρο γίνεται πλέον εξαιρετικά δύσκολη, με γερμανικά αποσπάσματα να «οργώνουν» όλη την Κρήτη ρίχνοντας απειλητικές προς τους κατοίκους προκηρύξεις, τελικά επιτυγχάνεται στις 11 Μαΐου. Τα αντίποινα για τους Κρητικούς έρχονται μετά την επιστροφή του στρατηγού Μίλερ στην Κρήτη την 1η Ιουλίου 1944, με την καταστροφή χωριών της περιοχής Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου.

Η τελευταία συνάντηση απαγωγέων – ομήρου

Ο αντίκτυπος της εντυπωσιακής απαγωγής συνεχίζεται και μετά τον τερματισμό του «μεγάλου πολέμου». Γίνεται βιβλία, ντοκιμαντέρ, ενώ το 1957 γυρίζεται αμερικανική ταινία που στην Ελλάδα παίζεται με τίτλο «Η απαγωγή του Κράιπε», με μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και έχοντας ως κύριο μουσικό θέμα το παραδοσιακό τραγούδι «Φιλεντέμ», που αποτελεί το παρατσούκλι του Λι Φέρμορ τα χρόνια της Κατοχής. Μεταπολεμικά, συνεχίζεται και η φιλική σχέση μεταξύ Λι Φέρμορ και Κράιπε, που έχει σφυρηλατηθεί όταν απαγωγέας και όμηρος απάγγελλαν μαζί αρχαίους Ελληνες ποιητές στα βουνά της Κρήτης, και ολοκληρώνεται με τον θάνατο του δεύτερου. Εξάλλου, ο Κράιπε, αντίθετα με τον φόβο του ότι «οι άγριοι Κρητικοί θα τον λιντσάρουν», αναφέρει πάντα ότι απαγωγείς και ντόπιοι τού συμπεριφέρονται με ιδιαίτερο σεβασμό, κάτι που, φυσικά, δεν ανταποδίδουν οι κατακτητές στους Κρητικούς.

Η ομάδα των ανταρτών συναντιέται για τελευταία φορά στην κορυφαία δημοσιογραφική στιγμή του Νίκου Μαστοράκη, που αποτελεί παράλληλα μία από τις λαμπρότερες στιγμές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης. Είναι Κυριακή 7 Μαΐου 1972, όταν ο πολυσυζητημένος δημοσιογράφος στη δημοφιλή εκπομπή της εποχής «Αυτή είναι η ζωή σου» ενώνει και πάλι τους παλιούς συμπολεμιστές στα στούντιο της ΥΕΝΕΔ, χωρίς κανένας να γνωρίζει την παρουσία του άλλου, ενώ ο  ανθυπολοχαγός Γιώργος Τυράκης φτάνει από τη Νότιο Αφρική. Κορυφαία στιγμή είναι, φυσικά, η εμφάνιση στο πλατό του στρατηγού Κράιπε, που έχει μπροστά στις κάμερες τον παρακάτω λιτό διάλογο με τον απαγωγέα του, Λι Φέρμορ: «- Με εσέβοντο και ο Φέρμορ μού φερόταν ως ταγματάρχης προς στρατηγό. Ηταν πολύ ιπποτικό εκ μέρους του. – Σας ευχαριστώ, στρατηγέ μου. Εγώ και η ομάδα μου σας ζητούμε συγγνώμη ύστερα από 28 χρόνια για όλα, αλλά ο πόλεμος είναι πόλεμος. – Συμφωνώ, ταγματάρχα».