Στις εκκρεμείς, ανέλεγκτες φορολογικές υποθέσεις της δεκαετίας 2006-2016, που παραγράφονται στο τέλος του τρέχοντος έτους, ρίχνει το βάρος των ελέγχων η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, καθώς μετά την 31η Δεκεμβρίου 2022, οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι θα έχουν ασυλία.

Βασικός κανόνας της παραγραφής είναι πλέον η πενταετία, μετά τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ μόνο για ειδικές περιπτώσεις ο χρόνος της παραγραφής επεκτείνεται σε 8, 10 ή και 15 χρόνια ανάλογα με την περίπτωση και την παράβαση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, ο περιορισμός του χρόνους παραγραφής αυστηρά σε πέντε χρόνια ή σε 10 χρόνια εάν προκύψουν «συμπληρωματικά στοιχεία» έχει γλιτώσει από πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ τους εμπλεκόμενους στις λίστες Λαγκάρντ, Μπόργιανς και στα CDs με τις λίστες των Εμβασμάτων.

Κύριο ελεγκτικό εργαλείο της ΑΑΔΕ είναι ο έλεγχος των τραπεζικών καταθέσεων και ο συσχετισμός των ποσών που υπάρχουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς με τα δηλωθέντα εισοδήματα και τα περιουσιακά στοιχεία.

Παράλληλα, ως προς το χρόνο της παραγραφής, η αλλαγή που επέφεραν οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και ισχύει αναδρομικά, είναι και ο χρόνος επίδοσης της Πράξης Προσδιορισμού του Φόρου, κατόπιν ελέγχου.

Μέχρι και το 2020, η Εφορία θεωρούσε ότι ήταν αρκετή η έκδοση του σημειώματος εντός του έτους στο οποίο παραγράφεται μια υπόθεση, ακόμη και αν το σημείωμα έφτανε στα χέρια του ελεγχόμενου, το επόμενο έτος, μετά τη λήξη της προθεσμίας παραγραφής.

Όμως το ΣτΕ έκρινε ότι, τόσο η έκδοση όσο και η γνωστοποίησή του στον ελεγχόμενο θα πρέπει να γίνεται μέχρι την 31η Δεκεμβρίου εκάστου έτους και όχι αργότερα.

Με τις αποφάσεις αυτές παραγράφηκαν υποθέσεις, ειδικά συνταξιούχων, αλλά και επιχειρήσεων, επειδή η Εφορία έχασε την προθεσμία αποστολής του σημειώματος ελέγχου.

Ωστόσο, σε ότι αφορά στους συνταξιούχους, η ΑΑΔΕ και το ΥΠΟΙΚ, δικαίωσαν και έσβησαν τους φόρους και τα πρόστιμα μόνο σε όσους φορολογούμενους προσέφυγαν είτε στα δικαστήρια είτε στη ΔΕΔ και αποφεύγει να εφαρμόσει το «δεδικασμένο» για όλους ακόμη και σε εκείνους που δεν προσέφυγαν.

Ποιες υποθέσεις παραγράφονται στις 31/12/2022

Αναλυτικότερα οι υποθέσεις που παραγράφονται στις 31 Δεκεμβρίου 2022 είναι οι ακόλουθες:

1. Οι φορολογικές υποθέσεις του φορολογικού έτους 2016 (φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ), για τις οποίες έχουν υποβληθεί αρχικές εμπρόθεσμες δηλώσεις ή για τις οποίες έχουν υποβληθεί αρχικές εκπρόθεσμες δηλώσεις το αργότερο μέχρι τις 31-12-2021. Οι συγκεκριμένες υποθέσεις υπάγονται στον κανόνα της 5ετούς παραγραφής. Στην ουσία είναι 5+1 έτη, δεδομένου ότι η πενταετής προθεσμία αρχίζει να μετράει, ένα έτος μετά από την εν λόγω φορολογική χρήση. Δηλαδή, για τη χρήση του 2016, η φορολογική δήλωση έπρεπε να υποβληθεί μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2017 και η προθεσμία που έχουν οι φορολογικές αρχές για τη διενέργεια ελέγχου ξεκίνησε να «τρέχει» από την 1-1-2017 και εκπνέει στις 31 Δεκεμβρίου 2022. Όποια επιχείρηση δεν ελεγχθεί για τη χρήση του 2016 μέχρι τις 31η Δεκεμβρίου 2022, δεν θα μπορεί να ελεγχθεί από την 1-1-2023. Σημειώνεται ότι έχουν ήδη παραγραφεί οι υποθέσεις για το έτος 2015 και τα προγενέστερα, εκτός και αν υπάρχουν «συμπληρωματικά στοιχεία».
2. Οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος που αφορούν στο φορολογικό έτος η χρήση του 2013, αλλά οι επιτηδευματίες «ξέχασαν» να υποβάλουν έγκαιρα φορολογικές δηλώσεις και τις υπέβαλαν εντός του 2019. Για τις συγκεκριμένες υποθέσεις η βασική προθεσμία παραγραφής, που είναι 5 χρόνια, έληξε κανονικά στις 31-12-2019 (5+1 έτος από το τη φορολογική χρήση), εφόσον υποβάλλονταν εμπρόθεσμη φορολογική δήλωση. Ωστόσο επειδή υποβλήθηκε εκπρόθεσμη δήλωση το 2019, η προθεσμία παραγραφής επεκτείνεται για μια τριετία ακόμη και φτάνει στα 8 έτη.
3. Οι υποθέσεις φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ της χρήσης του 2011, για τις οποίες προέκυψαν «συμπληρωματικά» στοιχεία. Εφόσον οι φοροελεγκτικές αρχές εντοπίζουν, μετά τη λήξη της κανονικής πενταετούς περιόδου παραγραφής, «συμπληρωματικά» στοιχεία,  (π.χ. εικονικά τιμολόγια) από τα οποία προκύπτει ότι υπήρξε απόκρυψη εισοδήματος και φοροδιαφυγή, ο χρόνος της μη παραγραφής επεκτείνεται στη δεκαετία. Σημειώνεται ότι από τα συμπληρωματικά στοιχεία εξαιρούνται οι καταθέσεις σε τράπεζες του εσωτερικού.
4. Οι υποθέσεις ΦΠΑ της φορολογικής χρήσης του έτους 2011 για τις οποίες δεν υποβλήθηκε εκκαθαριστική δήλωση ΦΠΑ. Για τις υποθέσεις αυτές ισχύει 10ετής περίοδος παραγραφής που άρχισε να «τρέχει» από την 1η-1-2012 -δηλαδή μετά τη λήξη του έτους 2011 στο οποίο έπρεπε να υποβληθεί η εκκαθαριστική δήλωση- και λήγει την 31η-12-2022.
5. Οι υποθέσεις του έτους 2006. Στις περιπτώσεις που για κάποιο έτος δεν υποβλήθηκε δήλωση φορολογίας εισοδήματος ή υποβλήθηκε εκπρόθεσμη αρχική δήλωση φορολογίας εισοδήματος, η προθεσμία παραγραφής είναι 15ετής. Αυτό σημαίνει ότι η εφορία έχει το δικαίωμα να διενεργήσει ελέγχους και να επιβάλει πρόστιμα και προσαυξήσεις, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2022, για τις υποθέσεις του φορολογικού έτους 2006. Σημειώνεται όμως, ότι, με βάση τη σχετική απόφαση του ΣτΕ, η 15ετία είναι το μέγιστο χρονικό όριο παραγραφής, ακόμη και αν υποβληθεί εκπρόθεσμη δήλωση στο 13, 14, ή 15 έτος, από το έτος υποχρέωσης. Δηλαδή, ενώ μέχρι τώρα, η προθεσμία παραγραφής επεκτεινόταν για μια τριετία στην περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης δήλωσης, το ΣτΕ αποφάσισε ότι η επέκταση της τριετίας δεν μπορεί να εκτείνει τον χρόνο πέραν της 15ετίας.